در دنیا با ظهور انرژیهای نو روبهرو هستیم؛
آنچه توانایی جایگزینی صنعت نفت را دارد حوزه معدن است
باوجوداینکه کشورمان ازلحاظ منابع معدنی بسیار غنی و ثروتمند است، از عمده مشکلاتی که در سالهای آینده با آن مواجه خواهیم شد، تمام شدن ذخایر معادن در حال بهرهبرداری و اقدام برای کشف ذخایر بیشتر است.
به گزارش پایگاه خبری معدننامه، علی نعمتی، مدیرعامل شرکت دانشبنیان «ماشین صنعت مهر البرز» از 6 سال پیش حفاری اکتشافی به روشهای مختلف را برای تسهیل اکتشاف منابع معدنی بکر را شروع کرده است و اخیراً موفق به کسب عنوان سه شرکت برتر، به دلیل شروع طراحی و تولید اولین ماشین های حفاری سنگین در داخل کشور، از سوی وزارت صمت شده است.
او 50 سال سن دارد و بیش از 25 سال است که در حوزه حفاریهای نفتی و معدنی فعالیت میکند. دانشآموخته کارشناسی ارشد مکانیک ساخت و تولید است و از تجربیاتش در معدن و دانشبنیان شدن میگوید. در ادامه مشروح صحبتهای وی را میخوانید.
چه خدماتی در بخش معدن و صنایع معدنی ارائه میکنید و چقدر کشورمان به این محصول نیاز دارد؟
سالها پیش به کمک دوستانم جزء معدود افرادی بودیم که مهارت عمل حفاری را بهصورت تخصصی کسب کرده بودیم، بنابراین تصمیم گرفتیم شرکتی را تأسیس و فرآیندهای گمانهزنی و حفاری را دنبال کنیم. ابتدا دو سال مطالعات اولیه را داشتیم و بعدازآن تست میدانی فوقالعاده خوبی را دریافت کردیم و اولین هیدرو دریل لرزهنگاری کشور را ثبت و اختراع کردیم و موفقیت چشمگیری را در این راه به دست آوردیم. این طرح دانشبنیان توسط سازمان ایمیدرو، شرکت بزرگ تهیه و تولید مواد معدنی ایران، سازمان محیطزیست و سازمان زمینشناسی کشور و معاونت اکتشاف منابع معدنی وزارت صنعت موردسنجش و تأیید قرار گرفت.
با متمایل شدن به سمت تولید ماشینآلات صنعتی در معدن، متوجه شدیم که خلأ بزرگی در این زمینه وجود دارد، زیرا واردکردن فنّاوریهای جدید و ورود ماشینآلات خارجی به کشور گرانقیمت بود و به این دلیل ما تصمیم گرفتیم واحدی را تأسیس کنیم که برای امور حفاری و بحثهای تخصصی مانند عمرانی بتوانیم عمل حفاریهای ویژه را انجام دهیم که در این مسیر نیز موقعیتهای خوبی را به دست آوردیم. امیدوارم طرحی را که شرکت ما پنج سال است روی آن کار و سرمایهگذاری کرده است کلید کوچکی باشد که قفل بزرگی را در زنجیره اکتشاف معدن باز کند.
در رابطه با نوآوری معادن و فنّاوریهای جدید که منجر به دیجیتالی و هوشمندشدن معادن کشورمان میشوند بفرمائید، چرا کشورمان به نوآوری در معدن نیاز دارد؟
نوآوری در معادن و پیروی در آنیک الزام و یک اجبار است. هماکنون در کشورمان از 67 نوع ماده معدنی به 81 نوع ماده معدنی قابل بهرهبرداری رسیدهایم. این در حالی است که تاکنون فقط از هفت درصد پهنههای معدنی کشورمان بهرهبرداری کردهایم که موعد هزار میلیارد دلار ثروت است. بدیهی است با بهرهمندی از فنّاوریهای جدید اکتشافات بیشتر منابع معدنی در کشورمان درآمدهای چشمگیری را به ارمغان خواهد داشت.
لازم به توضیح میدانم عرض کنم، در دنیا با ظهور انرژیهای نو روبهرو هستیم که منجر به کاهش حضور صنایع نفتی و افزایش درآمدهای معدنی است. کشور ایران طی سالیان گذشته با عقبماندگی در سوختهای فسیلی و صنعت نفت مواجه شده است، بهطوریکه جبران آن تنها با سرمایهگذاری چند صد میلیارد دلاري در طول چندین سال ممکن است. این در حالی است که کاهش اقبال در رشد قیمت جهانی نفت در عین افزایش رو به رشد هزینههای تولید آن، به نظر میرسد. بسیار مهم است که امروز به فکر صنعت و یا تجارت و یا به زبان سادهتر کسبوکار ملی دیگر در کنار و یا جایگزین نفت باشیم.
بنابراین کشورمان به نوآوری در معدن نیاز دارد و آنچه توانایی جایگزینی صنعت نفت را دارد حوزه معدن است. ناگفته نماند کشورمان ازلحاظ مواد معدنی، یک کشور فوقالعاده ثروتمند است و به بیانی دیگر ازلحاظ ذخایر معدنی نسبت به نفت اولویت بیشتری دارد.
شرکتهای دانشبنیان، شرکتهای فناوری و صنعتی چگونه میتوانند تا زنجیره خلق ارزش در معادن را تأمین و تکمیل کنند و کشورمان را توانمند کنند؟
فرآیند اکتشاف، فرآیند مهندسی را طلب میکند زیرا درگذشته آثار رخنمونها واضح بوده است و آثار شدادی آنها با فنّاوریهای ابتدایی نیز میتوانست جبهی کار باز کند. اما اکنون برای اکتشافات بیشتر نیاز داریم بیشتر هزینه کنیم و آن را جزء هزینههای واجب در عملیات معدنی قرار دهیم. سازمان بازرسی کشور برای چندمین بار هشدار اتمام ذخایر منابع معدنی کشور را تا 18 سال آینده داده است و هنوز ما به اکتشاف جامع نپرداختهایم و بهاصطلاح آنچه اجداد ما کشف کردهاند را در حال تمام کردن هستیم ولی هنوز سرمایهگذاری در بخش اکتشاف انجام ندادهایم.
گلوگاه معدن اکتشاف است و گلوگاه اکتشاف راهسازی
درگذشته انجام فرآیندهای حفاری بهعنوان عملیات پر ریسک شناسایی میشدند زیرا با نبود تجهیزات سبک و مدرن امروزی برای انجام عملیات حفاری باید هزینههای بسیاری جهت راهسازی و عملیات خاکی انجام میشده است، زیرا عملیات حفاری ماهیت مطالعاتی دارد و بعد از انجام آنها ممکن است دسترسی به ماده معدنی تأیید نشود. بهگونهای که پس از عملیات پرهزینهی اولیه، به وجود یا عدم وجود ماده معدنی پی برده میشد. بنابراین گلوگاه معدن اکتشاف است و گلوگاه اکتشاف راهسازی است.
بهعنوانمثال در شرکت ما بهعنوان یک شرکت دانشبنیان، دستگاههای حفاری بهراحتی در مناطق و توپوگرافیهای خشن بهراحتی و کیلومترها توسط افراد قابلحمل است و بعد از نمونهگیریها اگر وجود ماده معدنی تأیید شود، ادامه عملیات معدنی مشخص میشود و اگر هم تأیید نشود از ادامهی عملیات جلوگیری میشود.
بهعنوان یک شرکت دانشبنیان بفرمائید شرکتهای دانشبنیان با چه مشکلاتی روبهرو هستند و راهکارهای برونرفت از این چالشها چیست؟
دراینباره باید گفت، تقابل شدیدی بین مجموعههای دانشبنیان و روشهای سنتی وجود دارد. شرکتهای قدیمی با روشهای سنتی که ارتباطات خوبی هم با عوامل دولتی دارند، نگران بهروزآوری فنّاوری در صنعت هستند و ورود فنّاوری به کشور را با مشکل مواجه میکنند. شرکتهای قدیمی ممکن هست تصور کنند فنّاوری با منافع آنها به مقابله میپردازد، ولی من عمیقاً ایماندارم که تصوری اشتباه است؛ این تقابل از سوی شرکتهای قدیمی برای شرکتهای دانشبنیان خطرناک است و با تبلیغات منفی از روند رو به رشد آنها جلوگیری میکند. ما تسهیلگر هستیم و فنّاوریهای جدید مانند فنّاوری در حفاری، بهشدت به کمک صنایع کشورمان میشتابد و جبهههای بسیار بزرگتری را در امر استخراج کشورمان ایجاد میکند.
یکی دیگر از مشکلات شرکتهای دانشبنیان بحث سرمایهگذاری است. با توجه به اینکه سرمایهگذاری در معدن پر ریسک و سنگین است، بازار سرمایه به بخش معدن توجهی ندارد و سرمایهگذاری در این حوزه را پر ریسک، پردردسر و کم سود میداند. سرمایهگذاری بیشتر در بخشهایی صورت میگیرد که سود ده هستند ولی مفید نیستند، مانند سرمایهگذاری در دلار، خودرو و ملک؛ به نظر راهکار این است که بانکها و صندوقها، دستوری از ما حمایت کنند تا امثال ما تواناییهای لازم جهت ایستادن روی پاهای خودمان را داشته باشیم.
درگذشته صحبتی با صندوق بیمه فعالیتهای معدنی وابسته به ایمیدرو داشتم و آنها قول دادند از ما حمایت کنند. ازنظر من با حمایت این صندوقها و پذیرش ریسک اجرای فناوریهای نوین، میتوان به یاری جامعه معدنی شتافت.
بهتر است سازمانهای نظارتی ازجمله سازمان بازرسی کشور که وجودشان در کشور حیاتی است و وظایف مهمی را بر عهدهدارند توجهات بیشتری به بخش معدن داشت باشند و حداقل ستادهایی را از متخصصین معدنی در این حوزه تشکیل دهند و قوانینی که مخل جاری شدن فنّاوری در کشور میشود را بهتر بشناسند.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.