پیشرفت فولادسازی ایران با تولید تختال هشت‌وجهی
شرکت فولاد مبارکه برای نخستین بار در ایران موفق به تولید تختال هشت‌وجهی شد، دستاوردی که نشان‌دهنده توان فنی و نوآوری بومی بوده و گامی مهم در مسیر خودکفایی صنایع کشور محسوب می‌شود.
به گزارش پایگاه خبری «معدن نامه»، فولاد مبارکه موفق شد برای نخستین بار در کشور تختال هشت‌وجهی تولید کند، موضوعی که نه تنها نشان‌دهنده توانایی فنی و دانش بومی این شرکت است، بلکه گامی مهم در مسیر خودکفایی صنایع ایران به شمار می‌رود. تختال هشت‌وجهی یا همان Chamfered Slab، با طراحی ویژه‌ای که گوشه‌های آن را پخ‌دار کرده است، محصولی است که کیفیت و دوام بالاتر نسبت به تختال‌های چهارگوش معمولی ارائه می‌دهد و می‌تواند نقش کلیدی در کاهش وابستگی به واردات مواد اولیه استراتژیک داشته باشد. این موفقیت حاصل تلاش تیم‌های فولاد مبارکه است که مسیر پیچیده تولید این محصول پیشرفته را هموار کرده و نشان داده‌اند که ترکیب دانش، فناوری و همدلی می‌تواند به تحقق ایده‌های بزرگ صنعتی منجر شود.
تختال هشت‌وجهی چیست و چه مزایایی دارد؟
تختال هشت‌وجهی اساساً یک مقطع مستطیلی با گوشه‌های بریده یا پخ‌دار است و این تغییر هندسی ساده در واقع راهکاری هوشمندانه برای کاهش تنش‌های حرارتی و ترک‌های گوشه‌ای در فرآیند ریخته‌گری مداوم به شمار می‌رود. در تولید تختال‌های چهارگوش معمولی، گوشه‌ها به دلیل شدت خنک‌کاری و تمرکز تنش مستعد ایجاد ترک‌های ریز و عمیق هستند که در مراحل بعدی نورد و تولید ورق‌های API و فولادهای حساس به ترک‌های گوشه‌ای مشکلات قابل توجهی ایجاد می‌کنند. این ترک‌ها می‌توانند موجب عیوب سطحی، کاهش کیفیت متالورژیکی و حتی رد شدن محصول در آزمایش‌های کنترل کیفیت شوند. با پخ‌دار کردن گوشه‌ها و ایجاد تختال هشت‌وجهی، شدت خنک‌کاری در این نواحی کاهش یافته و گرادیان دمایی یکنواخت‌تری ایجاد می‌شود که در نتیجه تنش و کرنش‌های گوشه‌ها اصلاح شده و خطر بروز ترک‌های حرارتی و عیوب شکلی به حداقل می‌رسد.
کاهش عیوب گوشه‌ای و افزایش کیفیت
یکی از مزایای مهم تختال هشت‌وجهی افزایش بهره‌وری تولید و کاهش هدررفت مواد اولیه است که باعث کاهش هزینه‌ها به میزان ۱۰ تا ۱۵ درصد نسبت به تختال و ورق معمولی می‌شود. همچنین کیفیت بالای این محصول باعث ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر در صنایع پایین‌دستی فولاد و تقویت بازار صادرات می‌شود. کاهش نیاز به واردات و تمرکز بر اقتصاد دانش‌بنیان نیز از دیگر دستاوردهای استراتژیک این پروژه به شمار می‌رود که نشان می‌دهد پیشرفت‌های صنعتی در فولاد مبارکه تنها به تولید محصولات محدود نمی‌شود، بلکه تأثیر مستقیم بر تقویت اقتصاد کشور و خودکفایی صنایع استراتژیک دارد.
در فرآیند ریخته‌گری مداوم، ماده مذاب وارد قالب مسی شده و پوسته‌ای جامد در مجاورت صفحات قالب شکل می‌گیرد. گوشه‌های تختال به دلیل خنک‌کاری دو بعدی دمای بیشتری دریافت می‌کنند که منجر به ایجاد ترک‌های ریز در مرحله اولیه و سپس ترک‌های عمیق‌تر در لبه‌ها می‌شود. این ترک‌ها به ویژه در تولید ورق‌های خطوط لوله نفت و گاز و فولادهای میکروآلیاژی حساسیت بالایی ایجاد می‌کنند. راهکار فولاد مبارکه برای مقابله با این مشکل، ایجاد پخ در گوشه‌ها و تولید تختال هشت‌وجهی است که پروفیل دمایی گوشه‌ها را تا حدود ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد افزایش می‌دهد و تنش و کرنش‌ها را به صورت مؤثری کاهش می‌دهد. نتیجه نهایی کاهش عیوب گوشه‌ای، بهبود جریان فلز در مراحل نورد و افزایش کیفیت سطح ورق‌ها است.
بهبود فرآیند نورد و افزایش ایمنی
برای تولید این محصول، تیم‌های مهندسی فولاد مبارکه ابتدا دانش فنی مورد نیاز را گردآوری کرده و امکان‌سنجی‌های دقیقی را انجام داده‌اند. در ادامه قالب مسی مخصوص تختال هشت‌وجهی طراحی و با همکاری شرکتهای داخلی ساخته شده است. پس از آماده‌سازی ماشین ریخته‌گری، تولید تختال با عرض ۱۸۵۰ میلی‌متر در ماشین شماره ۵ با موفقیت انجام شد. این فرآیند نشان می‌دهد که استفاده از فناوری‌های نوین و طراحی مهندسی دقیق می‌تواند محصولاتی با کیفیت جهانی و قابلیت رقابت در بازارهای بین‌المللی تولید کند.
مزایای تختال هشت‌وجهی تنها محدود به بهبود کیفیت محصول نیست. این طراحی موجب سهولت بیشتر در فرآیند نورد، کاهش سایش غلتک‌ها و توزیع متوازن نیروهای وارد بر تجهیزات می‌شود. گوشه‌های پخ‌دار فشار کمتری به غلتک‌ها وارد کرده و از استهلاک زودهنگام آن‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین ایمنی در حمل و جابه‌جایی تختال‌ها افزایش می‌یابد، زیرا لبه‌های تیز و برنده کاهش یافته و خطر آسیب به تجهیزات و کارکنان کمتر می‌شود.
تختال هشت‌وجهی فرصتی برای تولید محصولات ویژه و صادراتی
تولید تختال هشت‌وجهی مسیر را برای تولید محصولات ویژه و گریدهای میکروآلیاژی هموار می‌کند. این نوع تختال به ویژه برای فولادهای حاوی Ti، Nb و V و فولادهای HSLA که حساسیت بالایی به ترک گوشه‌ای دارند، گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود. همچنین در صنعت خودروسازی و تولید ورق‌های قلع‌اندود که کوچک‌ترین عیب سطحی می‌تواند در مراحل بعدی فرآیند تولید مشکل‌ساز شود، استفاده از تختال هشت‌وجهی به بهبود کیفیت محصول و افزایش عمر مفید تجهیزات کمک شایانی می‌کند. مجموع این موارد نشان‌دهنده رویکرد استراتژیک فولاد مبارکه در تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر و تمرکز بر نیازهای ویژه صنایع است.
تیم‌های کنترل کیفی و تعمیرات ریخته‌گری نیز نقش اساسی در موفقیت این پروژه داشتند. بررسی‌های دقیق نشان داد که به جز دو تختال اولیه که دارای ترک خطی مرکزی خفیف بودند، سایر تختال‌ها بدون عیب تولید شدند. این موفقیت بیانگر آن است که با بهره‌گیری از دانش فنی و توان مهندسی داخلی می‌توان گام‌های مؤثری در مسیر نوآوری برداشت و محصولات قابل رقابت در بازارهای جهانی ارائه داد.
نمادی از پیشرفت صنعت فولاد ایران و اقتصاد دانش‌بنیان
در نهایت تولید تختال هشت‌وجهی در فولاد مبارکه نمادی از پیشرفت علمی و صنعتی ایران در حوزه فولادسازی است. این محصول نشان می‌دهد که با اتکا به توان داخلی و استفاده از فناوری‌های نوین، می‌توان به خودکفایی در صنایع استراتژیک دست یافت و جایگاه کشور را در بازارهای جهانی ارتقا داد. این دستاورد نه تنها به کاهش وابستگی به واردات منجر می‌شود، بلکه موجب افزایش ارزش افزوده، بهبود کیفیت محصولات و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کشور خواهد شد. تولید تختال هشت‌وجهی، گامی بلند در مسیر تحقق چشم‌انداز فولاد مبارکه برای تبدیل شدن به مرجع تولید محصولات پیشرفته فولادی در منطقه و جهان بوده و نویدبخش آینده‌ای روشن برای صنعت فولاد ایران است.
این موفقیت همچنین الهام‌بخش سایر صنایع کشور است تا با اعتماد به دانش داخلی، همت و همکاری جمعی، به دستاوردهای بزرگ ملی دست یابند و نشان دهند که پیشرفت صنعتی در ایران محدود به واردات فناوری نیست، بلکه می‌توان با پشتکار و نوآوری، محصولات با کیفیت جهانی تولید کرد و جایگاه کشور را در عرصه بین‌المللی تثبیت کرد.
