معرفی ۱۰ پروژه معدنی رکورددار سرمایهگذاری در جهان/ سرمایههای معدنی هنوز اسیر پروژههای سنتی هستند
بررسی سرمایهگذاریهای جهانی نشان میدهد بخش عمده منابع مالی صنعت معدن همچنان به پروژههای عظیم و سنتی مانند سنگآهن، زغالسنگ و کودهای معدنی اختصاص دارد. پروژههایی پرهزینه که نقشه واقعی سرمایه در معدنکاری جهان را ترسیم میکنند.
احسان رنجبران_ پایگاه خبری «معدن نامه»: درحالیکه توجه افکار عمومی و دولتها بیش از هر زمان دیگری به مواد معدنی حیاتی، فلزات مرتبط با حوزه تأمین انرژی پایدار و کالاهای خاص معطوف شده و سرمایهگذاران خرد نیز بهطور گسترده وارد بازار طلا و نقره شدهاند، نگاهی به واقعیتهای صنعت معدن و فلزات نشان میدهد که بخش عمده سرمایهگذاریهای جهانی همچنان به سمت مواد معدنی حجیم و سنتی جریان دارد.
بر اساس دادهها، درآمد صنعت فلزات و معدنکاری جهان از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ حدود ۱.۷ تریلیون دلار افزایش یافته که معادل رشد تقریبی ۷۵ درصدی است. این صنعت اکنون حدود ۷۰ درصد از کل کسبوکار جهانی مواد (شامل پلاستیک، خمیر کاغذ و مصالح ساختمانی) را به خود اختصاص داده و کل بخش مواد نیز حدود ۷ درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میدهد. بااینحال فلزات باتریمحور و عناصر مرتبط با کربنزدایی (حتی با احتساب مس بهعنوان فلز شاخص) کمتر از ۱۵ درصد درآمد جهانی صنعت معدن و فلزات را تشکیل میدهند.
عناصر نادر: پر سروصدا اما با سهم کم
بازار عناصر نادر خاکی که این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته است با وجود نقش کلیدی در صنایع دفاعی، انرژیهای تجدیدپذیر، توربینهای بادی، رباتیک، خودروهای برقی و پهپادها، ارزشی در حدود تنها ۲۰ میلیارد دلار دارد که رقمی ناچیز در مقایسه با بزرگان بازار محسوب میشود.
در مقابل زغالسنگ حرارتی و فولاد بهتنهایی حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد درآمد صنعت معدن و فلزات جهان را به خود اختصاص میدهند. حجم تولید این دو ماده به ترتیب ۷ میلیارد تن و ۲ میلیارد تن در سال بوده که بیش از ۳۰ برابر مجموع تولید سایر فلزات و مواد معدنی است. حتی تولید آلومینیوم با حدود ۱۰۰ میلیون تن در سال نیز تأثیر چندانی در این مقیاس کلان ندارد.
معدنکاری حجیم: پرهزینه اما ماندگار
پروژههای عظیم معدنی سرمایهبر هستند و تجربه نشان داده است که فاصله میان تخصیص بودجه تا رسیدن به تولید پایدار، مملو از ریسک است. زیانهای چندمیلیارددلاری، تأخیرها و نوسانات قیمت جهانی کالاها بارها بهترین برنامهها را با شکست مواجه کردهاند.
بااینحال زمانی که این پروژهها به مرحله سوددهی میرسند، بازدهی آنها عظیم و بلندمدت است و گاه برای چند نسل ادامه مییابد.
در ادامه ۱۰ پروژه پرهزینه و سرمایهبر معدنکاری جهان را معرفی میکنیم:
۱_ وعد الشمال _ عربستان سعودی | شرکت Ma’aden
سرمایهگذاری (۲۰۱۳): ۲۲.۷ میلیارد دلار
پروژه فسفات «وعد الشمال» بزرگترین پروژه معدنی عربستان و گرانترین پروژه معدنی جهان بهشمار میرود. این طرح که در قالب راهبرد تنوعبخشی اقتصادی عربستان اجرا شده، شامل یک مجتمع عظیم استخراج و فرآوری فسفات است.
اگرچه رقم ۲۲.۷ میلیارد دلار شامل کل سرمایهگذاری در شهر صنعتی اطراف است، اما سرمایهگذاری مستقیم معدنکاری و فرآوری Ma’aden حدود ۱۵.۵ میلیارد دلار برآورد میشود. فاز نخست در سال ۲۰۱۸ به بهرهبرداری رسید و توسعه «فسفات ۳» با سرمایهگذاری ۷.۷ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۲۷ تکمیل خواهد شد.
۲_ سیماندو – گینه | Rio Tinto و کنسرسیوم WCS
سرمایهگذاری: بیش از ۲۰ میلیارد دلار
پروژه عظیم سنگآهن سیماندو پس از دههها تأخیر سرانجام در سال ۲۰۲۵ رسماً وارد فاز عملیاتی شد. این پروژه شامل خط آهن ۶۰۰ کیلومتری و بندر آبعمیق جدید است و ظرفیت نهایی آن تا سال ۲۰۲۸ به ۱۲۰ میلیون تن در سال خواهد رسید.
عیار بالای سنگآهن سیماندو (تا ۶۶.۴ درصد آهن) آن را به یکی از استراتژیکترین منابع جهان تبدیل کرده است، هرچند تأثیر نهایی آن بر بازار جهانی ۲.۳ میلیارد تنی سنگآهن همچنان محل بحث است.
۳_ سرا سول (S11D) – برزیل | Vale
سرمایهگذاری: ۱۹.۵ میلیارد دلار
بزرگترین پروژه تاریخ شرکت واله با تمرکز بر سنگآهن پرعیار و استفاده از سیستم معدنکاری بدون کامیون و فرآوری خشک است. توسعه جدید این پروژه ظرفیت تولید را به ۱۲۰ میلیون تن در سال خواهد رساند.
۴_ کارمایکل – استرالیا | Adani
سرمایهگذاری: ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار
پروژه زغالسنگ کارمایکل که در ابتدا بسیار جاهطلبانه طراحی شده بود، پس از سالها مخالفت زیستمحیطی و مالی، با مقیاسی کوچکتر به بهرهبرداری رسید و اکنون ۱۰ میلیون تن در سال تولید دارد.
۵_ لاک اوتلنوک – کانادا | MetalQuest
سرمایهگذاری: ۱۴.۲ میلیارد دلار
یک ذخیره عظیم سنگآهن با تمرکز بر تولید کنسانتره ۶۸.۵ درصد آهن مناسب برای فولادسازی مبتنی بر هیدروژن است. این پروژه میتواند نقش مهمی در فولاد کمکربن آینده ایفا کند.
۶_ جانسن – کانادا | BHP
سرمایهگذاری: ۱۴ میلیارد دلار
بزرگترین سرمایهگذاری خصوصی تاریخ استان ساسکاچوان در حوزه پتاس است که در صورت تکمیل کامل، BHP را به بزرگترین تولیدکننده پتاس جهان تبدیل خواهد کرد.
۷_ سینو آیرون – استرالیا | CITIC
سرمایهگذاری: ۱۲ میلیارد دلار
نمونهای کلاسیک از افزایش شدید هزینهها در پروژههای عظیم معدنی که با وجود تولید کنسانتره پرعیار، اختلافات حقوقی و چالشهای فنی سالها این پروژه را با مشکل مواجه کرده است.
۸_ ریو کلرادو – آرژانتین | Vale
سرمایهگذاری اولیه: ۶ تا ۱۱ میلیارد دلار
پروژه پتاس که بهدلیل مشکلات اقتصادی آرژانتین متوقف شد و اکنون با مقیاسی کوچکتر و سرمایهگذاری جدید در حال احیا است.
۹_ میناس–ریو – برزیل | Anglo American
سرمایهگذاری: ۸.۸ میلیارد دلار
با وجود زیانهای اولیه، این پروژه امروز به یکی از داراییهای کلیدی آنگلو امریکن تبدیل شده و شامل یکی از طولانیترین خطوط انتقال دوغاب جهان است.
۱۰_ روی هیل – استرالیا | Hancock Prospecting
سرمایهگذاری: ۷.۵ میلیارد دلار
معدن شاخص جینا راینهارت که باوجود نوسانات شدید قیمت سنگآهن، همواره عملکردی بالاتر از ظرفیت اسمی خود داشته و ستون اصلی داراییهای این شرکت محسوب میشود.
جمعبندی
برخلاف تمرکز رسانهای بر مواد معدنی حیاتی و فلزات سبز، واقعیت صنعت معدن نشان میدهد که بخش اعظم سرمایهگذاریهای جهانی همچنان به سمت پروژههای عظیم، سنتی و حجیم مانند سنگآهن، فولاد، زغالسنگ و کودهای معدنی هدایت میشود که پروژههایی پرریسک، پرهزینه، اما با بازدهی بلندمدت و اثرگذار بر اقتصاد جهانی هستند.
