هوش مصنوعی ؛ بازیگر تحول‌ آفرین معدن

به گزارش پایگاه خبری معدن نامه، در این راستا، بررسی روند‌های جهانی در حوزه کسب‌ و کار‌های معدنی و تمرکز بر توسعه و استفاده از فناوری‌ های نوین در زمینه استخراج، فرآوری و تجارت مواد معدنی و فلزی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

صنایع معدنی، در سال‌های اخیر در مسیر حرکت به سوی پایداری و بهبود بهره‌وری قرار گرفته است. در این میان، فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی (AI) و سیستم‌های دیجیتال، به عنوان اهرم‌های کلیدی برای دستیابی به اهداف کربن‌زدایی و بهبود بهره‌وری عملیاتی مطرح شده‌اند.

در همین راستا نظرسنجی موسسه مشاوره KPMG انگلستان نشان می‌دهد که کسب‌ و‌ کار‌های فعال در حوزه معدن و فلزات با سرمایه‌گذاری‌ های کلان در فناوری‌های جدید، نه‌تنها به دنبال کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای هستند، بلکه قصد دارند مدل‌های عملیاتی خود را متحول کرده و جایگاه رقابتی خود را تقویت کنند.

بر اساس گزارش KPMG، ۵۵ درصد از مدیران ارشد صنایع معدن و فلزات معتقدند که سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید، موثرترین راه برای دستیابی به هدف انتشار صفر خالص (Net-Zero) است. یکی از مهم‌ترین اولویت‌های صنعت معدن در جهان، پیاده‌سازی سیستم‌ های دیجیتال برای اندازه‌گیری و گزارش شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) کربن‌ زدایی است.

در دو سال گذشته، ۴۳ درصد از شرکت‌های معدنی بر توسعه این سیستم‌های اندازی‌گیری مبتنی بر فناوری اطلاعات متمرکز شده تا بتوانند پیشرفت خود را به‌صورت شفاف به مدیران ارشد و هیات‌مدیره گزارش دهند. پیش‌بینی می‌شود که در دو سال آینده، این رقم به ۴۸ درصد افزایش پیداکند، که نشان‌دهنده عزم جدی صنعت برای پاسخگویی به الزامات زیست‌محیطی و نظارتی است.

چهار محور تحول‌آفرین

فناوری‌های نوین در چهار حوزه کلیدی به تحول صنایع معدنی کمک می‌کنند. نخست بهینه‌سازی فرآیند‌های عملیاتی است که با استفاده از مدل‌های هوش مصنوعی و تحلیل‌های پیشرفته به شرکت‌ها این امکان می‌دهد تا کارآیی عملیاتی خود را بهبود بخشند، مصرف انرژی را کاهش دهند و انتشار کربن را به حداقل برسانند.

برای مثال، یک شرکت بزرگ تولید آهن در هند با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، نرخ مصرف کک را کاهش داده و سود عملیاتی خود را تا ۱۵ درصد افزایش داده است. این فناوری‌ ها با پیش‌بینی‌پذیر کردن و ثبات در عملیات، مصرف انرژی و کربن را به‌طور قابل‌ توجهی کاهش می‌دهند.

دوم، گذار به انرژی‌ های تجدیدپذیر باعث پیشرفت در فناوری‌های ذخیره‌سازی و تولید انرژی شده است که امکان استفاده مداوم از منابع تجدیدپذیر را برای صنایع سنگین فراهم کرده است. بسیاری از شرکت‌های بزرگ تولیدی در آسیا اعم از چین، هند و سایر کشور‌های جنوب شرق آسیا، در حال جایگزینی انرژی‌ های فسیلی با منابع تجدیدپذیر هستند، که گامی بزرگ در جهت پایداری محسوب می‌شود.

از سوی دیگر تحول مدل‌های عملیاتی از طریق فناوری‌های پیشرفته، مدل‌های تولید را دگرگون کرده‌اند. بازیافت ضایعات و بازیابی فلزات از بقایای فرآیند‌های معدنی و ذوب، به عنوان راهکاری پایدار و اقتصادی در حال گسترش است. همچنین الزام شرکت‌ ها به استفاده از فناوری‌ های کم‌ کربن و نوظهور مانند الکترولیز مستقیم آهن با استفاده از انرژی‌ های تجدیدپذیر یا فرآیند‌های تولید مبتنی بر هیدروژن، پتانسیل بالایی برای کاهش شدت کربن در تولید دارند. اگرچه این فناوری‌ها هنوز در مراحل تجاری‌سازی هستند، اما انتظار می‌رود در سال‌های آینده به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار گیرند.

قلب تحول دیجیتال

هوش مصنوعی به عنوان مهم‌ترین فناوری مورد استفاده در صنایع معدنی شناخته می‌شود. ۴۳ درصد از مدیران معدنی معتقدند که این فناوری می‌تواند مسائل استراتژیک کلیدی را حل کند. همچنین، ۴۵ درصد بر این باورند که هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای بهره‌برداری از فرصت‌های تجاری ضروری هستند.

کاربرد‌های هوش مصنوعی در صنعت معدن و فرآوری مواد معدنی به‌طور فزاینده‌ای در حال گسترش است و به یکی از ارکان تحول دیجیتال در این بخش بدل شده است. این فناوری پیشرفته نقش موثری در بهینه‌سازی فرآیندها، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها ایفا می‌کند.

یکی از مهم‌ترین کاربرد‌های آن در بهینه‌سازی برنامه‌ریزی تولید است؛ به‌طوری که با بهره‌گیری از الگوریتم‌های یادگیری ماشین، می‌توان برنامه‌هایی تدوین کرد که موجب استفاده حداکثری از دارایی‌ها، کاهش تلفات و مصرف انرژی شود.

علاوه بر آن، نگهداری پیش‌بینانه از دیگر مزایای هوش مصنوعی است؛ این فناوری با تحلیل لحظه‌ای داده‌های عملیاتی، امکان شناسایی زودهنگام اختلال‌ها و خرابی‌های احتمالی را فراهم می‌سازد، که نتیجه آن کاهش توقفات و افزایش عمر مفید تجهیزات خواهد بود.

در حوزه اکتشاف معدنی نیز هوش مصنوعی با تحلیل داده‌های عظیم زمین‌شناسی، ژئوفیزیک و ماهواره‌ای، فرآیند شناسایی ذخایر معدنی و منابع آب را با دقت، سرعت و صرفه‌جویی بیشتر امکان‌پذیر کرده است. این تحول فناورانه نه‌تنها هزینه‌های اکتشاف را کاهش می‌دهد، بلکه ریسک پروژه‌های معدنی را نیز به شکل قابل توجهی پایین می‌آورد.

به گفته رابرت ویلت، مدیرعامل شرکت معادن عربستان (معادن)، استفاده از هوش مصنوعی زمان اکتشاف تا راه‌اندازی معدن را از ۱۶ سال به ۹ سال کاهش داده است. همچنین تحلیل داده‌های ژئوفیزیک که درگذشته بیش از دو سال طول می‌کشید، اکنون در چند هفته انجام می‌شود و ارزیابی نمونه‌های هسته‌ای از ۴۵ روز به ۱۲ دقیقه کاهش یافته است.

مدیریت ریسک‌های نظارتی

صنعت معدن و فلزات با ریسک‌های نظارتی متعددی از جمله قوانین مربوط به ایمنی و بهداشت، مدیریت آب و پسماند، و اهداف کاهش انتشار کربن در سطوح مختلف مواجه است. بهره‌گیری از فناوری، به‌ویژه هوش مصنوعی، در مدیریت این ریسک‌ها نقش کلیدی دارد. ۵۶ درصد از مدیران معدنی معتقدند که استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند تغییرات نظارتی را پیش‌بینی کند و اثرات آنها را کاهش دهد.

در نهایت صنعت معدن و فلزات در آستانه یک تحول دیجیتال است که می‌تواند به کربن‌زدایی، چابکی در عملیات‌ها و کاهش هزینه‌ها منجر شود. با این حال، چالش‌هایی مانند کمبود نیروی متخصص، زیرساخت‌های ناکافی و نگرانی‌های اخلاقی در استفاده از هوش مصنوعی باقی مانده است.

موفقیت این تحول نیازمند توسعه زیرساخت‌ها، آموزش نیروی انسانی و تدوین سیاست‌های شفاف است. شرکت‌هایی که هوشمندانه در فناوری و اعتمادسازی سرمایه‌گذاری کنند، در رقابت آینده پیشتاز خواهند بود.

سومین رویداد جامع معدنی ایران ۲۷ تا ۳۰ مردادماه ۱۴۰۴ به ابتکار گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» برگزار می‌شود. این رویداد متشکل از سه بخش است و شامل «پانزدهمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنعت فولاد و سنگ آهن ایران با نگاهی به بازار»، «هفتمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران و فناوری‌های وابسته با نگاهی به تولید و بازار» و «چهارمین همایش و نمایشگاه معدن‌ کاری دیجیتال» می‌شود.

بازدید از این نمایشگاه‌ها که در مرکز همایش‌ های بین‌ المللی برج میلاد برگزار می‌شود، برای عموم آزاد است. این رویداد هشت محور اصلی دارد که قرار است در طول ۴روز مورد بحث و بررسی سیاستگذاران، کارشناسان، فعالان معدنی و مدیران قرار گیرد.

هدف از برگزاری چنین رویدادی، ایجاد فرصتی ارزشمند برای تبادل اطلاعات بین بازیگران اصلی حوزه معدن و صنایع معدنی اعم از دولت، بخش خصوصی و انجمن‌های تخصصی داخلی و بین‌المللی است. امید است با همکاری کلیه دست‌اندرکاران این حوزه بتوان به اهداف عالی حوزه معدن نائل آمد. علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این همایش می‌توانند به سایت events.donya-e-eqtesad مراجعه کنند.

  دنیای اقتصاد