جهش قیمت لیتیوم در سایه پیش‌بینی رشد تقاضا/ احتمال رسیدن قیمت به ۲۸ هزار دلار در هر تن تا سال ۲۰۲۶

احسان رنجبران_ پایگاه خبری «معدن نامه»: قیمت لیتیوم طی یک جهش ناگهانی افزایش چشمگیری را تجربه کرده و توجه سرمایه‌گذاران، خودروسازان و تولیدکنندگان باتری را به خود جلب کرده است. در چین معاملات آتی کربنات لیتیوم در بورس آتی گوانگژو به حدود ۹۵ هزار و ۲۰۰ یوان (معادل تقریبی ۱۳ هزار و ۴۰۰ دلار آمریکا) به ازای هر تن متریک رسید که نشان‌دهنده بازگشت قیمت‌ها از کف‌های قبلی ناشی از مازاد عرضه است.

به‌طور تاریخی قیمت لیتیوم همواره نوسان‌پذیر بوده است. قیمت‌ها در سال ۲۰۲۲ به اوج خود یعنی حدود ۱۵۰ هزار یوان در هر تن رسیدند، اما در پی دوره مازاد عرضه در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ با افت قابل توجهی مواجه شدند.

افزایش اخیر قیمت‌ها پس از اظهارات «لی لیانگ‌بین» رئیس هیئت‌مدیره شرکت گانفنگ لیتیوم رخ داد. وی رشد ۳۰ تا ۴۰ درصدی تقاضای جهانی لیتیوم تا سال ۲۰۲۶ را پیش‌بینی کرد. به گفته او در صورت تحقق این رشد قیمت‌ها می‌توانند به بازه ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار یوان در هر تن برسند.

این جهش قیمتی بار دیگر بر نقش حیاتی لیتیوم در تأمین انرژی خودروهای برقی و سامانه‌های ذخیره‌سازی انرژی در مقیاس بزرگ تأکید می‌کند.

چه عواملی بازار را داغ کرده‌اند؟

خودروهای برقی همچنان اصلی‌ترین موتور محرک تقاضای لیتیوم محسوب می‌شوند. در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۶ میلیون خودروی برقی در جهان در حال تردد بوده‌اند، در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۰ میلیون دستگاه بود. پیش‌بینی می‌شود فروش خودروهای برقی تا سال ۲۰۲۶ از ۲۵ میلیون دستگاه عبور کند و تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۵۰ میلیون دستگاه برسد. خودروهای با برد حرکتی بالاتر به باتری‌های بزرگ‌تری نیاز دارند که این موضوع مصرف لیتیوم را افزایش می‌دهد.

سامانه‌های ذخیره‌سازی انرژی نیز یکی دیگر از منابع مهم رشد تقاضا هستند. شرکت‌های برق برای توسعه انرژی‌های خورشیدی و بادی به باتری‌های مبتنی بر لیتیوم جهت ذخیره برق مازاد نیاز دارند. همچنین کامیون‌ها و اتوبوس‌های برقی به دلیل باتری‌های بزرگ‌تر، به ازای هر وسیله نقلیه مصرف لیتیوم بالاتری نسبت به خودروهای سواری برقی دارند.

روندهای بلندمدت جهانی در مسیر کربن‌زدایی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر نیز از تقاضای لیتیوم حمایت می‌کنند. تحلیلگران برآورد می‌کنند حدود ۷۰ درصد تقاضای لیتیوم به باتری خودروهای برقی اختصاص دارد، ۱۵ درصد مربوط به ذخیره‌سازی شبکه برق است، ۱۰ درصد به خودروهای سنگین برقی تعلق دارد و حدود ۵ درصد نیز در بخش‌هایی مانند الکترونیک و مواد شیمیایی خاص مصرف می‌شود.

چالش‌های عرضه، عامل کلیدی تداوم قیمت‌های بالا

قیمت نقدی کربنات لیتیوم در چین طی ماه‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته و از ۸ هزار و ۲۵۹ دلار به ازای هر تن در ۲۳ ژوئن ۲۰۲۵ به ۱۳ هزار و ۳ دلار در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۵ رسیده که افزایشی معادل ۵۷ درصد در مدت پنج ماه است.

این رشد عمدتاً ناشی از محدودیت عرضه است. برخی معادن بزرگ چین از جمله معادنی که توسط شرکت CATL اداره می‌شوند به دلیل افت قیمت‌ها در ابتدای سال، فعالیت خود را متوقف یا کاهش داده بودند. با کاهش تولید موجودی انبارها به‌تدریج تخلیه شد و عرضه در بازار تنگ‌تر شد.

از سوی دیگر تولید لیتیوم به‌شدت متمرکز است. استرالیا با حدود ۶۰ هزار تن معادل کربنات لیتیوم (LCE) در سال در رتبه نخست قرار دارد و پس از آن شیلی (۳۵ هزار تن)، چین (۲۵ هزار تن)، آرژانتین (۱۸ هزار تن) و ایالات متحده (حدود ۵ هزار تن) قرار گرفته‌اند. این تمرکز جغرافیایی ریسک‌هایی مانند محدودیت‌های زیست‌محیطی، تنش‌های سیاسی یا مشکلات عملیاتی را به بازار تحمیل می‌کند.

راه‌اندازی مجدد معادن تعطیل‌شده یا توسعه پروژه‌های جدید معمولاً بین ۲ تا ۵ سال زمان می‌برد. اگرچه موجودی‌های انباشته‌شده در دوره مازاد عرضه به‌عنوان ضربه‌گیر کوتاه‌مدت عمل می‌کنند، اما برای پاسخگویی به رشد بلندمدت تقاضا کافی نیستند. برآوردها نشان می‌دهد ذخایر جهانی لیتیوم در حال حاضر حدود ۳۵۰ هزار تن LCE است.

اثر قیمت لیتیوم بر صنعت باتری و خودروهای برقی

لیتیوم حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از هزینه کل باتری خودروهای برقی را تشکیل می‌دهد، بنابراین نوسانات قیمت آن می‌تواند تأثیر مستقیمی بر هزینه تولید خودروهای برقی داشته باشد. هرچند فناوری‌هایی مانند باتری‌های سدیم-یونی و باتری‌های حالت‌جامد ممکن است تا سال ۲۰۳۰ سهم محدودی از بازار را به خود اختصاص دهند، اما باتری‌های لیتیوم-یونی همچنان فناوری غالب باقی خواهند ماند.

در چین قیمت کربنات لیتیوم تنها در یک ماه بیش از ۱۷ درصد افزایش یافته است. این افزایش عمدتاً ناشی از گمانه‌زنی سرمایه‌گذاران درباره رشد سریع تقاضا از سوی بخش ذخیره‌سازی انرژی است.

دیدگاه تحلیلگران: بازار به کدام سمت می‌رود؟

مؤسسه Fastmarkets پیش‌بینی می‌کند بازار لیتیوم در سال ۲۰۲۵ با مازاد اندک مواجه باشد، اما در سال ۲۰۲۶ به کسری حدود هزار و ۵۰۰ تن LCE برسد. این در حالی است که بازار در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۷۵ هزار تن و در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۵۴ هزار تن مازاد عرضه داشت. کاهش تولید در معادن پرهزینه و افزایش تقاضا از سوی خودروهای برقی و ذخیره‌سازی انرژی، عامل اصلی این بازتوازن عنوان شده است.

Arcane Capital پیش‌بینی می‌کند تقاضای جهانی لیتیوم تا سال ۲۰۳۰ به ۴.۶ میلیون تن LCE برسد که عمده آن ناشی از رشد خودروهای برقی، ذخیره‌سازی شبکه برق و حمل‌ونقل سنگین خواهد بود.

Benchmark Mineral Intelligence انتظار دارد قیمت کربنات لیتیوم در سال ۲۰۲۵ در محدوده ۱۵ تا ۱۷ هزار دلار در هر تن باقی بماند، اما در صورت رشد سریع‌تر عرضه نسبت به تقاضا، احتمال افت قیمت‌ها در سال ۲۰۲۶ وجود دارد.

با این حال نمودارهای Katusa Research نشان‌دهنده تشدید کسری عرضه و تقاضا در سال‌های آینده است، موضوعی که می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ فشار صعودی بر قیمت‌ها وارد کند.

ریسک‌های پیش‌روی بازار لیتیوم

بازار لیتیوم با ریسک‌هایی نیز مواجه است. کاهش مشوق‌های دولتی می‌تواند سرعت پذیرش خودروهای برقی را کاهش دهد. افزایش هزینه‌ها ممکن است تولیدکنندگان باتری را به سمت فناوری‌های جایگزین سوق دهد. همچنین راه‌اندازی سریع معادن تعطیل‌شده یا ورود ظرفیت‌های جدید می‌تواند بار دیگر مازاد عرضه ایجاد کند.

موانع مقرراتی، محدودیت‌های زیست‌محیطی و تنش‌های تجاری نیز از جمله عوامل اختلال‌زا در سمت عرضه هستند. افزایش اخیر قیمت‌ها تا حدی ناشی از معاملات سفته‌بازانه بوده که حساسیت بالای بازار نسبت به جو روانی را نشان می‌دهد.

برندگان و بازندگان جهش قیمت لیتیوم

افزایش قیمت لیتیوم می‌تواند به زیان خودروسازان و تولیدکنندگان باتری تمام شود و آن‌ها را به سمت قراردادهای بلندمدت تأمین یا سرمایه‌گذاری در بازیافت سوق دهد. در مقابل شرکت‌های معدنی از قیمت‌های بالاتر منتفع می‌شوند، هرچند باید ریسک زمان‌بندی و هزینه پروژه‌ها را مدیریت کنند.

برای سرمایه‌گذاران نیز فرصت‌هایی ایجاد شده اما نوسان بالا همچنان یک چالش جدی است. سیاست‌گذاران لیتیوم را یک ماده راهبردی می‌دانند و به دنبال تقویت تولید داخلی، بازیافت و زنجیره‌های تأمین پایدار هستند.

جمع‌بندی

افزایش قیمت لیتیوم می‌تواند نشانه‌ای از نقطه عطف بازار پس از دوره مازاد عرضه باشد. رشد تقاضا از سوی خودروهای برقی، ذخیره‌سازی انرژی و حمل‌ونقل سنگین، در کنار محدودیت‌های عرضه و تمرکز جغرافیایی تولید، مسیر قیمت‌ها را صعودی کرده است. در چنین شرایطی رصد تحولات بازار برای فعالان صنعتی، سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران اهمیتی دوچندان دارد چراکه لیتیوم همچنان یکی از ارکان اصلی گذار جهانی به انرژی پاک باقی خواهد ماند.