مزیت های احیاء معادن کوچک و متوسط

شیوا نیک وظیفه

صالح‌آبادی با اشاره به آمار و ارقام معادن و محدوده‌های معدنی مس در کشور عنوان کرد: طبق آمار وزارت صنعت معدن و تجارت در سال ۹۹ برای سال ۹۸ پروانه‌های اکتشاف مس در ۳۶۲ محدوده، گواهینامه کشف ذخایر مس ۱۰۴ و پروانه بهره‌برداری به ۱۲۱ معدن تعلق گرفته است. در حال حاضر ۱۰۸ معدن فعال، ۱۳ معدن در حال تجهیز، ۹ معدن بزرگ مس و ۱۱۲ معدن کوچک و متوسط مس در این حوزه وجود دارد که معادن کوچک و متوسط مس معادل ۹۲.۵% از معادن این حوزه هستند.

وی ۱۰ استان گلستان، مازندران، گیلان، همدان، کردستان، ایلام، خوزستان، کهکیلویه و بویر احمد، بوشهر و چهارمحال و بختیاری را فاقد معدن مس اعلام کرد.

دبیر انجمن مس ایران در ادامه با اشاره به معادن متوسط و کوچک‌مقیاس اظهار داشت: ظرفیت سودآوری و توسعه عدالت اجتماعی از طریق تولید شغل پایدار با پراکندگی جغرافیایی قابل‌توجه، در معادن کوچک و متوسط از معادن بزرگ بسیار بالاتر است هرچند که تاکنون معادن کوچک بسیار کمی در کشور مورد بهره‌برداری قرارگرفته‌اند که با بهره‌برداری از این معادن کوچک در بسیاری از نقاط کشور، می‌توان میزان مجموع تولید کلی مس کشور را افزایش داد. بزرگ‌ترین مزیت معادن کوچک در مقایسه با معادن بزرگ این است که می‌توان با میزان سرمایه‌گذاری بسیار اندک، به‌طور نسبی تولید قابل‌توجهی انجام داد. میزان هزینه سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی یک معدن کوچک و احداث واحد فرآوری در آن، در مقایسه با معدن بزرگ به میزان قابل‌توجهی کم است اما جمع پتانسیل معادن کوچک کشور، عدد قابل‌توجهی خواهد شد که البته فاز اکتشافات مهم‌ترین بخش فعال‌سازی و بهره‌برداری از معادن کوچک را تشکیل می‌دهد و نقش دولت در فعال‌سازی معادن کوچک بسیار کلیدی است.

صالح‌آبادی در ادامه به چالش‌های معادن کوچک و متوسط مقیاس مس کشور پرداخت و گفت: هزینه حقوق دولتی، عدم توانمندی در بهره‌گیری از ماشین‌آلات بروز و پیشرفته به‌واسطه تحریم‌ها، عدم توانمندی در بهره‌برداری‌های چند محصولی، عدم استفاده از مفاهیم بنیادی و بروز معدن همچون مباحث ژئومتالورژیکی و Mine to Market، کاهش سریع حجم و عیار ذخایر، عدم پشتیبانی مناسب برای تأمین تجهیزات، ادوات، لوازم و مواد موردنیاز تولید و عدم توانایی در جذب سرمایه‌گذار خارجی از مشکلات و چالش‌هایی است که در صورت رفع به احیاء معادن کوچک و متوسط مقیاس کمک خواهد کرد.

وی در ادامه در تشریح این موارد خاطرنشان کرد: عدم توانمندی در بهره‌گیری از ماشین‌آلات بروز و پیشرفته به‌واسطه تحریم‌ها از چالش‌های مهم این بخش است چراکه در اکثریت معادن کوچک و متوسط مس کشور، قابلیت استفاده از ماشین‌آلات بروز معدنی وجود ندارد. بر اساس مطالعات انجام‌شده با گذشت ۵ سال از عمر ماشین‌آلات معدنی بازدهی آن‌ها به ۶۵% افت می‌کند و این در حالی است که حدود ۲۰% هزینه تمام‌شده در محصول کنسانتره مس مربوط به ماشین‌آلات معدنی است لذا در این حالت تنها استفاده از ماشین‌آلات مستعمل حداقل ۷% هزینه تمام‌شده تولید را افزایش می‌دهد.

صالح‌آبادی در تشریح عدم توانمندی در بهره‌برداری‌های چند محصولی عنوان کرد: اکثر معادن مس کشور حاوی ترکیبات چند عنصری است که بسیاری از بهره‌برداران قابلیت استحصال آن‌ها را ندارند و لذا برخلاف معادن بزرگ که بخش عمده‌ای از هزینه‌های خود را با تولید محصولات جانبی ازجمله طلا، نقره، مولیبدن، اسید و … تأمین می‌نمایند این امکان در معادن کوچک‌مقیاس وجود ندارد. عدم اکتشاف باهدف کشف ذخایر چند عنصری، پیچیدگی عملیات استخراج و تفکیک ذخیره استخراج‌شده متناسب با عیار به‌واسطه دقت بالا و هزینه بری ماشین‌آلات، پیچیدگی فرآیند استحصال، عدم شناخت و انتخاب مسیر کوتاه‌تر و زمان‌بری دوره‌های اکتشاف، استخراج و ساخت و راه‌اندازی کارخانه دلایل اصلی آن است که این مساله علاوه بر هدر رفت بخش عمده‌ای از دیگر ذخایر فلزی کشور در اقتصاد معدن کوچک بین ۲۰% تا ۵۰% سود ممکن را در صورت وجود ذخایر جانبی یا استحصال فرآورده‌های جنبی به دپوها و سدهای باطله هدایت می‌کند.

وی در خصوص عدم استفاده از مفاهیم بنیادی و بروز معدن همچون مباحث ژئومتالورژیکی و Mine to Market گفت: اکتشافات سنتی و صرف هزینه‌های به نسبت سنگین بدون توجه به هدف فعالیت (فرآوری، تولید محصول و عرضه در بازار) بعضاً معادن را از مقبولیت خارج کرده و سرمایه‌گذار را دچار خسران جبران‌ناپذیر می‌گرداند. عدم توجه به ترکیبات کانی‌شناسی ذخیره، عدم توجه به شکل ماده معدنی و پیچیدگی‌های استخراج آن (نسبت‌های بالای w:o)، عدم توجه به ترکیبات و عناصر مضر همراه کانسنگ و همراه کنسانتره تولیدی (آرسنیک، بیسموت، جیوه، آنتیموان و …)، عدم توجه به میزان مصرف اسید در لیچینگ ذخایر اکسیدی و بسیاری موارد دیگر … به معادن کوچک و متوسط مس واحدهای معدنی را تحمیل نموده است که یا متناسب با نوع کانسنگ آن نبوده است و یا از لحاظ ظرفیت تولید سنخیتی با ذخیره معدنی نداشته است و یا گزارش گردیده است نسبت باطله برداری محاسبه‌شده نهایتاً سود عملیات معدنی را کاهش داده و یا حتی از حالت اقتصادی خارج نموده است. این موضوع زمینه ایجاد خسارت هم در سرمایه‌گذاری و هم در هزینه‌های تولید کرده است.

دبیر انجمن مس ایران کاهش سریع حجم و عیار ذخایر را از دیگر چالش‌های این بخش دانست و گفت: یکی از اساسی‌ترین چالش‌های معادن کوچک‌مقیاس مس آن است که سپری شدن عمر معدن به موازات عیار ماده استخراجی کاهش میابد چراکه طبیعتا در اوایل عمر فعالیت معدن و کارخانه تولید بخش پر عیارتر ماده معدنی به‌واسطه برگشت سریع‌تر سرمایه استخراج و استحصال گردیده و حال ذخایر کم‌عیار تر شرایط را برای این معادن مشکل ساخته ست چراکه به‌واسطه حجم کم ذخیره این بحران پس از طی چند سال اندک بروز می‌نماید.

صالح‌آبادی افزود: عدم پشتیبانی مناسب برای تأمین تجهیزات، ادوات، لوازم و مواد موردنیاز تولید از دیگر چالش‌های این بخش است. بخشی از مایحتاج صنعت مس از معدن تا بازارهای عرضه تولید وابسته به شرایطی از قبیل انحصار شرکت‌های خاص خارجی، انحصار برخی شرکت‌های داخلی و کمبود تولید داخل و عرضه محدود به نسبت نیاز معادن و واحدهای تولیدی آن‌هاست. این اقلام در لوازم کل زنجیره ارزش مس از اکتشاف تا متالورژی وجود دارد و چالش تأمین آن بعضاً مخاطراتی را از قبیل ایجاد بازار سیاه تأمین در داخل، عدم دسترسی به بازار خارجی و کاهش تولید به‌واسطه توقف همگی بر اقتصاد این معادن کوچک و متوسط ایجاد کرده است.

دبیر انجمن مس ایران در خصوص عدم توانایی در جذب سرمایه‌گذار خارجی به‌عنوان یکی از چالش‌های این بخش گفت: معادن کوچک‌مقیاس مس کشور عموماً خارج از استانداردهای مرسوم جهانی مورد اکتشاف قرار گرفته‌اند و خلأهای اطلاعاتی به نسبت زیادی در پرونده فنی آن‌ها مشهود است لذا این معادن معمولاً در جذب سرمایه‌های خارجی موفق عمل نمی‌کنند علاوه بر این شرایط قرار داشتن کشور در تحریم، عدم تأمین سهل زیرساخت‌های موردنیاز و پیچیدگی‌های اداری و قانونی از عمده‌ترین دلایل کم اقبالی معادن کوچک و متوسط کشور در جذب سرمایه‌های خارجی و حتی بعضاً ایرانی است.

وی در ادامه قیمت بالای مس در جهان طی سال‌های آتی را از فرصت‌های معادن کوچک و متوسط مقیاس مس کشور اعلام کرد و در این خصوص گفت: اگرچه پاندمی کرونا باعث کاهش تولید و بالطبع عرضه مس در جهان شده است و از سویی کاهش ذخیره انبار های چین همگی موجب افزایش قیمت مس گردیده است اما این فلز فارغ از این موارد با توجه به مسیر آینده صنعت در جهان به‌صورت بنیادین افزایش قیمت را تجربه خواهد نمود. آینده قیمت این فلز روندی صعودی را پیش‌بینی می‌نماید لذا سرمایه‌گذاری در معادن کوچک و متوسط مقیاس مس با توجه به ذخیره سطحی‌تر و ابعاد کوچک‌تر می‌تواند فرصت امنی برای ایجاد ثروت در کشور باشد.

صالح‌آبادی حجم سرمایه‌گذاری کمتر موردنیاز برای تکمیل زنجیره ارزش را از فرصت‌های این بخش دانست و گفت: این مهم سبب شده است دوره بازگشت سرمایه در این معادن کاهش یابد و طیف وسیع‌تری از سرمایه‌گذاران توانایی سرمایه‌گذاری بر روی این معادن را داشته باشند.

دبیر انجمن مس ایران در ادامه به دیگر فرصت‌های معادن کوچک و متوسط مقیاس پرداخت و گفت: این معادن مخاطرات کمتر زیست‌محیطی و همچنین تخریب کمتر منابع طبیعی را در پی دارد. این معادن معمولاً نسبت به معادن بزرگ در صورت اقدام کارشناسانه در بهره‌برداری از تخریب کمتری برخوردارند و حجم مواد آلاینده زیست‌محیطی اعم از آب، خاک، هوا و همچنین آلودگی‌های صوتی در این معادن کمتر از معادن بزرگ است و همچنین معادن کوچک و متوسط نیاز کمتر به منابع اولیه جهت قرار گرفتن در مدار تولید دارند و با توجه به ابعاد کوچک‌تر واحدهای تولیدی در معادن کوچک و متوسط کشور جهت راه‌اندازی واحد حجم کمتری از منابع ازجمله آب موردنیاز است. این مهم تمرکز مصرف را در یک نقطه خاص و بالطبع آن هزینه و مخاطرات تأمین را کاهش می‌دهد.

وی در آخر اشاره کرد: راه‌اندازی کارخانه و واحدهای تولیدی فاقد زنجیره تأمین خوراک از فرصت‌های معادن کوچک و متوسط مقیاس است. وجود ۱۸۳ واحد تولیدی کوچک‌مقیاس مس بدون اتصال به منابع اولیه و خوراک معدنی می‌تواند با راه‌اندازی معادن کوچک و متوسط وارد چرخه تولید گردیده و موجبات اشتغال جمع کثیری از افراد را فراهم آورد.

قطب تولید فولاد شرق کشور، با سه رکورد تازه به بهار گام نهاد

نبود استراتژی مدون؛ بزرگترین چالش بخش معدن

احیا و فعال سازی 253 معدن کوچک و متوسط در سال 99

رشد ۵۶ درصدی صدور بیمه‌نامه‌های معدنی در سال ۹۹

ادامه روند افزایش قیمت محصولات فولادی/ تاثیر افزایش هزینه برق و گاز …