محدودیت صادرات مواد معدنی حیاتی توسط چین و زنگ خطر برای صنایع دفاعی غرب

به گزارش پایگاه خبری «معدن نامه»، چین صادرات مواد معدنی حیاتی به صنایع دفاعی غرب را محدود کرده است، اقدامی که باعث ایجاد تأخیرهای گسترده در تولید، افزایش شدید قیمت‌ها و بحران در زنجیره تأمین برخی شرکت‌های نظامی شده است.

پکن بیش از ۹۰ درصد از عرضه جهانی عناصر نادر خاکی را در اختیار دارد. این عناصر در فناوری‌های نظامی گوناگونی مانند موتور پهپادها، سنسورهای مادون قرمز، آهن‌رباهای جت‌های جنگنده و تسلیحات دقیق به‌کار می‌روند.

دولت چین اخیراً صادرات این مواد به‌ویژه آن دسته که در صنایع نظامی کاربرد دارند را متوقف یا به‌تعویق انداخته و مقررات سخت‌گیرانه‌ای برای کنترل مقصد مصرف آن‌ها وضع کرده است. از جمله این مقررات می‌توان به الزام ارائه مستنداتی نظیر تصاویر خط تولید یا محصول نهایی برای اثبات استفاده غیرنظامی اشاره کرد.

این محدودیت‌ها در حالی اعمال شده‌اند که در هفته‌های اخیر واشنگتن و پکن امتیازاتی تجاری به یکدیگر داده بودند، با این حال برخی شرکت‌های دفاعی آمریکایی به دلیل این اقدام چین وارد وضعیت بحرانی شده‌اند.

در یک مورد یک شرکت تولید قطعات پهپاد آمریکایی برای تأمین آهن‌رباهای خاص از منابع غیرچینی، با تأخیری دوماهه در تولید مواجه شده است. هم‌زمان قیمت عنصر نادر «ساماریوم» که در موتورهای جت جنگنده استفاده می‌شود تا ۶۰ برابر قیمت معمولی افزایش یافته است.

فعالان صنایع دفاعی هشدار داده‌اند که ذخایر عناصر حیاتی غیر نادر مانند ژرمانیم، گالیوم و آنتیموان نیز به شکل نگران‌کننده‌ای در حال کاهش است. یکی از مدیران اجرایی اعلام کرده شرکتش تنها به موجودی «ایمنی» (حداقل لازم) دسترسی دارد. برخی تأمین‌کنندگان اکنون تنها برای چند ماه موجودی دارند و حتی شرکت‌های بزرگ نیز در معرض اختلال در زنجیره تأمین هستند.

این محدودیت‌ها بار دیگر وابستگی خطرناک زنجیره تأمین جهانی به چین را برجسته کرده‌اند، موضوعی که پکن پیش‌تر نیز در مذاکرات تجاری با آمریکا از آن به‌عنوان اهرم فشار استفاده کرده بود.

طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، چین فرآوری ۱۹ مورد از ۲۰ ماده معدنی حیاتی را در اختیار دارد و سهم آن از بازار جهانی به‌طور میانگین حدود ۷۰ درصد است.

در واکنش به این سلطه، وزارت دفاع آمریکا دستور داده است که صنایع دفاعی این کشور تا سال ۲۰۲۷ استفاده از آهن‌رباهای نادر منشاء چین را متوقف کنند. در همین راستا پنتاگون به ‌تازگی سرمایه‌گذاری قابل توجهی در شرکت آمریکایی MP Materials (تنها تولیدکننده عناصر نادر در آمریکا) انجام داده تا تولید داخلی این مواد گسترش یابد.

این قرارداد تضمین می‌کند که MP Materials بتواند تولید خود را با قیمتی حدود دو برابر نرخ بازار به فروش برساند. تحلیل‌گران معتقدند این قیمت تضمینی می‌تواند قیمت‌های جهانی را نیز به سمت افزایش سوق دهد، اگرچه در کوتاه‌مدت ممکن است به زیان مشتریان تمام شود.

رایان کاستیلوکس مدیرعامل موسسه تحلیلی  Adamas Intelligence، در مصاحبه‌ای با رویترز گفت: این قیمت تضمینی اکنون به نقطه ثقل جدیدی در صنعت بدل شده که قیمت‌ها را بالا خواهد کشید.

کارشناسان دیگری هشدار داده‌اند که افزایش ظرفیت تولید عناصر نادر ممکن است سال‌ها به طول بیانجامد و مشخص نیست که مشتریان صنعتی تا چه اندازه حاضر به پذیرش قیمت‌های بالاتر و سرمایه‌گذاری در مسیر تنوع‌بخشی منابع باشند.