فولاد نیمه سبز در ایران، چه زمانی سبز خواهد شد؟!(2)
امروزه صنایع بزرگ دنیا مصمم شدهاند با اجرایی کردن ایده تولید فولاد سبز ،راهحلی عمده را برای پاک کردن یکی از بزرگترین صنایع منتشرکننده Co2به اجرا گذارند.
آیلین سیروس: با توجه به تولید فولاد سبز در جهان، این مقوله از اهمیت ویژه ای برخوردار است. امروزه صنایع بزرگ دنیا مصمم شدهاند با اجرایی کردن ایده تولید فولاد سبز ،راهحلی عمده را برای پاک کردن یکی از بزرگترین صنایع منتشرکننده Co2به اجرا گذارند. در قسمت دوم این مقاله به بررسی مشکلات و جایگاه فولاد سبز در ایران و جهان پرداخته ایم.
مشکلات و چالشهای استفاده از فولاد سبز
استفاده از این روش برای تولید فولاد، اگرچه فواید و مزایای بسیار زیادی دارد؛ اما چالشبرانگیز است. درواقع جایگزین کردن کربن با هیدروژن، نیازمند دستگاههای فوقالعاده قدرتمندی است که هزینههای بسیار سنگینی به دنبال دارد. بر اساس برنامهریزیها و آمار، پیشبینی میشود که هزینه تولید فولاد در این روش ۳۰ الی ۱۰۰ درصد افزایش مییابد.
برنامهریزی، اجرا، همکاری و همفکری در این شیوه از نکات بسیار مهمی است که فعالیت و مشارکت دولت و صنایع را میطلبد زیرا از توان یک صنعت خارج است. همچنین حمل، ذخیره و استفاده از هیدروژن، دشوارتر از کربن است. دستگاه الکتریکی مورداستفاده این روش را تنها در تعداد محدودی از کشورهای تولیدکننده میتوان پیدا کرد.
بهطورکلی میتوان نتیجه گرفت که عوامل اقتصادی، عملیاتی، دانش و فناوری، حمایت تیم پشتیبانی، آمادگی دولت، سرمایهگذاری و تولید دستگاه از مهمترین چالشهای تولید فولاد سبز است.
جایگاه فولاد سبز در جهان
یکی از بزرگترین صنایع منتشرکننده Co2به اجرا گذارند. اینچنین که میزان انتشارات صنعت فولاد تا سال ۲۰۵۰ باید به نصف کاهش یابد و پسازآن نیز به کاهش متوالی ادامه داده تا به اهداف آب و هوایی مطابق با آژانس بینالمللی انرژی (IEA) برسد.
در حال حاضر پروژه تولید فولاد سبز در کشورهای توسعهیافته مانند: چین، اسپانیا، سوئد، آمریکا، آلمان و ژاپن آغازشده است. شرکت سوئدی SSAB AB اولین تولیدکننده فولاد سبز در جهان محسوب میشود و فعالیت خود را بهطور رسمی از سال ۹ ۲۰۱ آغاز کرد. همچنین شرکت بائو در کشور چین، تحت تأثیر قوانین اعلامشده از سوی اتحادیه اروپا آمادگی خود را برای شروع پروژه فولاد سبز اعلام کرده است. شرکت فولادسازی آرسلور میتال اسپانیا نیز به این برنامه پیوسته و تا سال ۲۰۲۵ تولید فولاد سبز را آغاز میکند.
برخلاف کشورهای توسعهیافته، ایران هنوز به تکنولوژیهای لازم برای تولید فولاد سبز دست نیافته است؛ اما پیشبینی میشود که این پروژه تا سال۰ ۶ ۲۰ نیز به ایران برسد. ناگفته نماند که طبق پیشبینی انجمن فولاد جهانی، احتمال دارد تقاضای جهانی فولاد تا سال ۲۰۵۰ به ۲.۵ میلیارد تن در سال برسد که بهتبع آن چالشهای زیستمحیطی این صنعت نیز در حال شدت گرفتن است؛ حالآنکه حدود ۷۵ درصد از فولاد جهان، هنوز بهطور انبوه در کوره بلندهایی با سوخت زغالسنگ تولید میگردد که حجم زیادی CO۲ به اتمسفر تزریق میکنند.
بر اساس این گزارش اتحادیه اروپا در تابستان ۲۰۲۰ اعلام کرد تا سال ۲۰۵۰ به میزان ۴۷۰ میلیارد یورو بر روی هیدروژن سرمایهگذاری میکند که این نویدبخش تولید فولاد بر اساس هیدروژن در آینده نزدیک و یا همان فولاد سبز است.
وضعیت فولاد سبز در ایران
در ایران حدود ۲۰ واحد تولید آهن اسفنجی بر مبنای روش احیای مستقیم وجود دارد که تکنولوژیهای مختلفی استفاده میکنند و طبق گزارش آماری انجمن فولاد، تولیدکنندگان آهن اسفنجی در سال ۱۴۰۱، ۳۱.۷ میلیون تن از این محصول را تولید کردهاند. بیشترین تکنولوژی مورداستفاده در حال حاضر روش Midrex (مانند فولاد مبارکه و فولاد ارفع) است. همچنین تعداد محدودی واحد از تکنولوژی HYL ( مانند واحد بوتیا) استفاده میکنند. در ضمن تکنولوژی توسعهیافته توسط متخصصین ایرانی PERED ( مانند فولاد بافت و فولاد شادگان ) هماکنون در حال استفاده است. طبق موارد ذکرشده در طرح جامع فولاد، وضع قوانین سختگیرانه زیستمحیطی تولیدکنندگان را تشویق به بهبود فرآیندهای تولید در آینده خواهد کرد و کشورهای دارای رتبه در تولید فولاد جهانی اقدام به تغییر روشها و تکنولوژیهای موجود خواهند کرد. این تغییرات بهخصوص در بازهی زمانی بعد از سال ۱۴۰۴ دارای اهمیت زیادی خواهند بود.
نکته جالبتوجه اینکه به دلیل استفاده از فناوری احیا مستقیم و استفاده از گاز طبیعی در ۹۰ درصد از تولید فولاد کشور، میزان تولید گازکربنیک در مقایسه با استفاده و کک بسیار پایینتر است. همچنین برای انتقال گاز به صنایع فولاد برخلاف زغالسنگ از جاده و یا ریل استفاده نمیشود و درنتیجه سوخت فسیلی مورداستفاده قرار نمیگیرد، بنابراین فرآیند تولید فولاد در ایران و کشورهای حاشیه خلیجفارس که از فرآیند مشابهی استفاده میکنند را میتوان “نیمه سبز” به شمار آورد.