حملونقل ریلی شاهرگ بدنه اقتصاد ملی
استفاده حداکثری از ظرفیتهای تولید فولاد کشور زمینه مناسبی را برای صنایع فعال در این حوزه ایجاد میکند تا بتوانند ضمن اشتغالزایی و تأمین تقاضای داخلی، در مسیر رشد صادرات و ارزآوری به کشور حرکت کنند؛ اما لازمه دستیابی به این امر تأمین زیرساختهای موردنیاز، متناسب با نیاز توسعه صنعت فولاد کشور است.
با توجه به برنامه جامع ۱۴۰۴ توسعه صنعت فولاد کشور، مسئله زیرساختها چالشی بزرگ برای دستیابی به اهداف تعیینشده محسوب میشود و به همین دلیل، لازم است تا برنامهریزی مناسبی برای رفع این چالشها صورت پذیرد. شرکتهای فولادساز برای بهرهبرداری حداکثری از ظرفیتهای تولیدی ایجادشده بهمنظور دستیابی به برنامه ۵۵ میلیون تن تا سال ۱۴۰۴، با چالشهایی اساسی و روزافزون روبهرو هستند. مطابق با ارزیابیها در سایر کشورهای معدنی سالانه حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد مواد معدنی توسط خطوط ریلی حمل میشود، درحالیکه سهم واقعی حمل مواد معدنی توسط خطوط ریلی در ایران ۵ درصد (۲۰ میلیون تن) تولید مواد معدنی کشور را در برمیگیرد.
تأثیر جایگزینی حمل جادهای به ریلی
توجه و ساماندهی به حملونقل ریلی سرعت انتقال دهی تولیدات را افزایش داده و با توجه به محدودیت انبار کارخانههای تولید مواد اولیه، از توقفات خط تولید بهموجب اشباع انبارها جلوگیری میکند و انتقال مواد از انبار به محل هدف را تسهیل مینماید بعلاوه اینکه کاهش مصرف سوخت، افزایش درآمدهای دولت، هزینههای ساخت پایین نسبت به جاده، توجه محیطزیست و کاهش آلودگی صوتی و هوا را به دنبال دارد.
طبق برنامه ششم توسعه سهم حملونقل ریلی باید به 30 درصد برسد اما اکنون حدود 13 درصد است. با سرمایهگذاری در حملونقل ریلی کشور به ازای هر تن کیلومتر بار که از جاده به ریل منتقل شود 35 سی سی صرفهجویی در مصرف سوخت اتفاق میافتد لذا اگر 50 میلیارد تن کیلومتر بار از جاده به ریل منتقل شود 1.7 میلیارد لیتر در مصرف گازوئیل صرفهجویی خواهد شد. میزان بهرهوری ناوگان ریلی کشور ایران 20 درصد است یعنی 80 درصد اتلاف منابع و هدر رفت سرمایههای ملی در شبکه ریلی واقع میشود ارزش این 80 درصد هزاران میلیارد تومان است.
بهرهگیری از حملونقل ریلی در زمینه حفظ محیطزیست نسبت به حملونقل جادهای بسیار مؤثر است، بهطوریکه حملونقل ریلی حملونقل سبز نامگذاری شده است. راهآهن ۳ الی ۵ برابر جاده در مقابل سطح زمین ظرفیت حملونقل دارد. در مورد هزینه ساخت، هزینههای جادهسازی در هر کیلومتر ۳ برابر در مورد ترافیک بار بیشتر است بعلاوه اینکه خطر تصادف جادهای حدود ۲۴ برابر بیشتر از مسافرتهای ریلی میباشد.
اثر حملونقل بر توسعه اقتصادی
از زمان باستان یک رابطه مستقیم بین فعالیتهای حملونقل و میزان توسعه اقتصادی وجود داشته است. در واقع سیستمهای حملونقل یک بخش بهاصطلاح ایزوله شده را به یک بازار آزاد تبدیل میکنند و بهطورکلی میتوانند جریان منابع را بهدرستی و با هزینه پایینتر تأمین کنند.
کریدورهای ترانزیتی بینالمللی
موقعیت استراتژیک، ژئوپلتیک و ژئواکونومیک ایران موردتوجه کشورهای بزرگ جهان بوده و هست. موقعیت مناسب ریلی و جادهای و دسترسی ایران به سواحل طولانی در خلیجفارس، دریای «عمان» و سواحل دریای «خزر» و در صورت تکمیل مسیرهای ناتمام سبب میشود ایران از عبور و ترانزیت کالا از خطوط ریلی و جادهای خود درآمد سرشاری داشته باشد.
آبادانی کشور و امنیت ملی
توسعه راهآهن سبب آبادانی کشور و امنیت ملی میشود، بهطور متوسط در فاصلههای ۲۰ کیلومتر یا کمتر با احداث ایستگاه باعث آبادانی میشود و از طرفی با ایجاد توانائی حملونقل انبوه سبب امکان جابجایی سریع نیروهای مسلح کشور شده و امنیت منطقه را برقرار میسازد.