در میزگرد تخصصی مدیریت بحران بنگاهی در فضای عدم قطعیت مطرح شد:
بقای فولاد ایران در گروی حل ناترازی و رفع ابهام‌های اقتصادی است
در میزگرد تخصصی مدیریت بحران بنگاهی در فضای عدم قطعیت، مهم‌ترین شروط بقای فولاد ایران از نظر مدیران و کارشناسان حوزه فولاد، حل ناترازی و رفع ابهام‌های اقتصادی عنوان شد.
به گزارش پایگاه خبری «معدن نامه»، میزگرد تخصصی «مدیریت بحران بنگاهی در فضای عدم قطعیت» روز سه‌شنبه ۲۸ مرداد در رویداد جامع معدن و صنایع معدنی در برج میلاد برگزار شد.
در ادامه مشروح این میزگرد را می‌خوانید:
فولادسازان به بازارهای جهانی نگاه کنند
محمدرضا نعمت‌زاده وزیر اسبق صنعت، معدن و تجارت به‌عنوان نخستین سخنران این میزگرد با اشاره به عنوان «مدیریت بحران بنگاهی در فضای عدم قطعیت» گفت: نام نشست امروز نشان می‌دهد با شرایط سخت و ناگواری در صنعت روبه‌رو هستیم. البته بسیاری از این مشکلات از ابتدای انقلاب وجود داشته است و خود ما هم که از ابتدا در مسند کار بودیم باید وجود مشکلات را بپذیریم.
وی ادامه داد: از رئیس‌جمهور کشورمان پرسیدند که برنامه شما چیست و ایشان در جواب گفت برنامه دولت همان برنامه هفتم توسعه است. مطابق این برنامه باید برای استخراج ۴۰۰ میلیون مترمکعب گاز سرمایه‌گذاری کنیم که معادل ۱۳ فاز پارس جنوبی است. امروز که یک سال از زمان شروع به کار دولت گذشته، به نظر می‌رسد عملاً حرکت خاصی در این مسیر انجام نشده است. همچنین باید در زمینه تولید برق ۳۵ هزار‌مگاوات نیروگاه بسازیم که در این مورد نیز هنوز کاری انجام نشده است. متأسفانه در تمام این موارد نه دولت کار چندانی انجام داده و نه در عمل امکان ورود بخش خصوصی ایجاد شده است.
نعمت‌زاده با بیان اینکه از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴ هزینه برق و گاز افزایش زیادی داشته است، افزود: در این مدت تحریم‌های بیشتری نیز علیه سیستم اقتصادی کشورمان اعمال شده است. از سوی دیگر، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور هم هر زمانی که در زمینه یارانه‌ها با مشکل مواجه می‌شود، دست در جیب بنگاه‌های اقتصادی می‌کند و نرخ برق و گاز را برای آن‌ها گران می‌کند.
این مدیر ارشد اجرایی کشورمان با تأکید بر لزوم استفاده از تجربیات مدیران باسابقه کشور برای حل مشکلات گفت: امروز ظرفیت‌هایی که مدیران گذشته ما دارند باید به کمک دولت بیاید؛ زیرا رئیس‌جمهور و وزرا به‌تنهایی نمی‌توانند با این حجم از مشکلات روبه‌رو شوند.
وی با اشاره به تأمین انرژی توسط خود صنایع گفت: وزارت نیرو و وزارت نفت باید از صنایع حمایت بکنند، اما متأسفانه خود صنایع مجبور شدند که برای تأمین انرژی اقدام کنند. واحدهای تولیدی وظیفه‌ای برای این کار ندارند، اما در عمل مجبورند به میدان بیایند تا بخشی از ناترازی‌های انرژی را جبران کنند، مثل شرکت فولاد مبارکه که نیروگاه خورشیدی ساخته است. با تمام این شرایط باز هم شاهدیم که شبکه انتقال برق هم مشکل دارد و سرمایه‌گذاری لازم برای بهبود شرایط این بخش هم انجام نشده است.
نعمت‌زاده ادامه داد: متأسفانه بخشی از بنگاه‌های اقتصادی کشورمان از بین رفته‌اند و بخشی دیگر نیز تنها با استفاده از روش‌های غیرمتعارف سرپا مانده‌اند. صنایعی مانند صنایع غذایی شرایط بهتری دارند، زیرا با مایحتاج روزمره مردم سروکار دارند و راحت‌تر می‌توانند سرپا بمانند، اما صنایعی مثل فولاد و سیمان واقعاً در معرض خطر هستند.
وزیر اسبق صمت با اشاره به روش‌های نوین تأمین انرژی گفت: امروز در بسیاری از کشورها از حرارت خروجی از دودکش‌های صنعتی استفاده می‌شود و از آن‌ها برق تهیه می‌شود. این موضوع ۱۵ سال است در کشوری مثل چین برای صنایع اجباری شده است، اما هنوز در کشورمان کاری در این زمینه انجام نشده است. خود صنعت باید از روی ناچاری این موارد را رعایت کند و به این سو حرکت کند؛ زیرا کشور بدون تولید آینده‌ای ندارد.
وی افزود: توصیه من به دوستان و مدیران صنایع این است که امیدواری خود را از دست ندهند. در مهندسی برای انجام یک کار هزاران راه وجود دارد، امروز در کشور ما باید در زمینه مدیریت نیز همین رویه پیش گرفته شود و راه‌های گوناگون برای انجام کارها مدنظر قرار بگیرد.
نعمت‌زاده با اشاره به محدودیت‌هایی که مشکلات سیاسی برای حوزه صنعت ایجاد کرده است، افزود: تا زمانی که مشکلات خود را با غرب حل نکنیم، حتی کشوری مثل چین هم برای ما کاری نمی‌کند؛ زیرا آن‌ها هم تا جایی با ما هستند که منافع اقتصادی‌شان لطمه نخورد. مثلاً تا زمانی که موضوع ابتدایی و ساده‌ای مانند FATF در کشور ما حل نشود، با مشکلات مختلفی روبه‌رو خواهیم بود.
این مدیر ارشد اجرایی کشورمان در پایان خطاب به مدیران حوزه فولاد توصیه کرد که نگاهشان برای فعالیت تنها محدود به داخل کشور نباشد و به بازارهای جهانی هم نگاه ویژه‌ای داشته باشند.
اقتصاد بدون روابط بین‌الملل ترمیم نمی‌شود
محمدمهدی بهکیش اقتصاددان نیز در این نشست گفت: امروز شاهدیم که به صنایع می‌گویند خودتان برق و گازتان را تأمین کنید؛ پس وزارت نیرو و وزارت نفت چه وظیفه‌ای دارند؟
وی افزود: در سال‌های گذشته هنوز امیدهایی در دل ما زنده بود، اما الان ناامید هستیم. امروز تصمیم‌گیری انجام نمی‌شود و نگاه همه برای تصمیم به سمت بالادست است. کشور ما امروز در شرایط تعلیق به سر می‌برد که حتی از شرایط جنگ هم بدتر است؛ زیرا در شرایط جنگی تا حدودی می‌دانید با چه چیزی طرف هستید، اما در وضعیت تعلیق نمی‌دانید که وضعیت چه می‌شود.
این اقتصاددان با تأکید بر اینکه نمی‌شود با دنیا در تعارض بود، افزود: اقتصاد ما درست نمی‌شود مگر در صورتی که رابطه بین‌المللی ما درست شود. اگر با این وضع موجود ادامه پیدا کند، در سال‌های پیش‌رو بیش از بودجه دولت کسری خواهیم داشت؛ بنابراین چاره‌ای جز ترمیم روابط بین‌الملل نداریم.
مدیران بنگاه‌ها باید نگاه بلندمدت و آینده‌نگر داشته باشند
علی شکرریز از مدیران و فعالین حوزه فولاد و معادن کشور نیز تصریح کرد: در بنگاه‌های ما مشکلاتی وجود دارد که مدیران بنگاه‌ها باید با دقت آن‌ها را مدنظر داشته باشند. بنگاه مثل یک اتومبیل است که برای سفر احتیاط‌های لازم از قبل برای آن اندیشیده می‌شود، در اداره بنگاه‌ها باید همین رویه را پیش گرفت و همواره برای آینده آماده بود.
وی افزود: امروز شاهدیم که واحدهای تولیدی بین هم مسابقه‌ای دارند که بگویند سود ما زیاد است که این کار حتی بعضاً منجر به سودسازی می‌شود. تبلیغ کردن بر سود زیاد برای بنگاه‌های بزرگ صدمات زیادی دارد.
شکرریز یکی از مشکلات صنایع بزرگ را فعالیت بیش از اندازه در مسئولیت‌های اجتماعی دانست و ادامه داد: متأسفانه مدیران ما نمی‌توانند در بسیاری از موارد «نه» بگویند و جلوی خواسته‌های غیرمعقول بایستند.
وی ادامه داد: به نظر من در شرایط فعلی که کارخانه‌ها در تولید مشکل دارند، فرصت خوبی برای کارهای آموزشی است که برای نیروهای خود کلاس‌های آموزشی بیشتری بگذارند. همچنین توصیه می‌کنم تعدیل نیروی انسانی را به‌عنوان آخرین اقدام برای مقابله با بحران‌های مالی در نظر بگیرند؛ زیرا تعدیل کارکنان مشکلات بسیار زیادی به دنبال دارد.
صنایع فولاد از رانت انرژی برخوردار نیستند
خداداد غریب‌پور مدیرعامل صندوق بازنشستگی کارکنان بانک‌های کشور نیز با بیان اینکه صنایع فولاد جزو افتخارات کشور است و کارهای بزرگی در مورد آن انجام شده است، افزود: زمانی می‌گفتند این صنعت از رانت انرژی برخوردار است، اما امروز می‌بینیم که خبری از این رانت نیست.
تحریم‌های داخلی سخت‌تر از تحریم‌های بین‌المللی است
همچنین عزیزالله عصاری از مدیران حوزه فولاد در این میزگرد گفت: امروز شرایط خاصی بر کشور حاکم شده است. پیش از جنگ ۱۲ روزه، ناترازی‌های زیادی داشتیم. در چند وقت اخیر، قیمت جهانی فولاد کاهش پیدا کرد و بازار به سمت رکود تقاضا رفت. از سوی دیگر، قیمت تمام‌شده تولید فولاد بالا رفت و حامل‌های انرژی نیز شدیداً افزایش قیمت داشتند.
وی افزود: ما از سویی با تحریم بین‌المللی و از سوی دیگر با تحریم‌های داخلی روبه‌رو هستیم. شاید بتوان با تحریم بین‌المللی کنار آمد، اما تحریم‌های داخلی بسیار سخت‌تر است. امروز نقدینگی هم دچار چالش است و نمی‌توان تراز را به سمت مثبت برد تا بهره‌وری مناسب داشت.
عصاری با اشاره به مشکلات ناشی از غیرقابل پیش‌بینی بودن شرایط گفت: دکتر بهکیش نیز در صحبت‌های خود گفتند که در شرایط جنگ ابهام وجود ندارد، اما امروز در وضعیت توقف هستیم که از آینده خبری نداریم و این ابهام برای بنگاه‌ها در حکم زهر است. در زمان جنگ تحمیلی، به دلیل رشادت رزمنده‌ها در ۸ سال دفاع مقدس موفق شدیم زیرساخت توسعه صنعت فولاد را پایه‌گذاری کنیم. تا پیش از آن، ذوب‌آهن با یک کوره کار می‌کرد و کوره بلند دوم در زمان جنگ افتتاح شد.
وی افزود: مجتمع فولاد اهواز که امروز با نام فولاد خوزستان شناخته می‌شود، در ابتدای زمان جنگ تقریباً غیرفعال بود و در طول زمان جنگ راه‌اندازی شد. گروه صنعتی فولاد در آن زمان رکورد زد و این در حالی بود که عراقی‌ها در مقطعی بسیار به همین مجموعه نزدیک بودند. فولاد نصر در آن زمان زیر بمباران مداوم بود و دائماً بازسازی می‌شد. پیشرفت اصلی و فیزیکی فولاد مبارکه در زمان جنگ صورت گرفت. در آن زمان تصمیم‌گیری بسیار راحت‌تر از امروز بود. در همین زمان جنگ بود که چند مشاور قوی برای گل‌گهر، چادرملو و سنگان گرفتیم که سیستم‌های آن را پایه‌گذاری کردند. زمانی که مسئولیت بازسازی بمباران صنایع فولادی را داشتم، شاهد روحیه بسیار خوب و شجاعت مدیران و وابستگی و دلبستگی آن‌ها به صنعت بودیم که باید امروز هم سرلوحه مدیران ما باشد.
هشدار درباره صنعت‌زدایی و رشد منفی در بخش تولید
سعید شجاعی معاون برنامه‌ریزی، نوآوری و هوشمندسازی وزارت صمت نیز با بیان اینکه سال گذشته با وضعیت ناترازی شدید انرژی روبه‌رو بودیم، ادامه داد: در فصل گرم سال قبل ۱۷۳ همت و در فصل سرد نیز ۱۳۰ همت عدم‌النفع به دلیل ناترازی انرژی به بخش صنعت و معدن کشور تحمیل شد و رشدی که پیش‌بینی می‌کردیم در حدود ۴ یا ۴.۵ درصد باشد، به ۱.۴ درصد رسید.
وی افزود: رشد بخش صنعت عقب‌تر از رشد کل اقتصاد است و متأسفانه باید هشدار پدیده صنعت‌زدایی در کشور را بدهیم و به این ترتیب در آینده صنعت روپایی نخواهیم داشت.
معاون برنامه‌ریزی، نوآوری و هوشمندسازی وزارت صمت با تأکید بر اینکه امروز مطالبی به صنعت و معدن کشور نسبت داده می‌شود که واقعیت ندارد، افزود: یکی از این گزاره‌های اشتباه ارزان بودن انرژی برای صنایع است. تعرفه اعلامی رشد انرژی در برق طی ۳ سال اخیر ۳۲۰ درصد بوده و گاز هم رشد ۲۶۳ درصدی داشته است. اما هزینه‌های پرداختی حتی از این هم بیشتر است و هزینه پرداختی صنعت و معدن در برق ۳ برابر این عددها و در گاز ۱.۴ برابر است.
شجاعی افزود: صنعت فولاد بیش از ۵۰ درصد نیاز خود را در زمینه برق به‌صورت خودتأمین به دست می‌آورد و ۴۵ درصد دیگر نیاز را نیز از بورس انرژی می‌گیرد، اما همین برق خودتأمین و بورسی نیز در شرایط بحران قطع می‌شود. خلف وعده‌هایی که در سیستم حکمرانی کشور اتفاق می‌افتد، بارها مورد اعتراض قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه در بازه جنگ ۲ روزه، وضعیت صنایع به خوبی مدیریت شد، افزود: در شرایط جنگ چالش خاصی نداشتیم، اما وجود سایه جنگ آفت بزرگی است. می‌توان گفت امروز در فضای برزخی به سر می‌بریم و در بعضی از صنایع با ۸۰ درصد افت تقاضا مواجه هستیم.
صنایع فولادی ایران آماده شرایط عدم قطعیت هستند
امین صفری مدیرعامل شرکت آهن و فولاد ارفع نیز با اشاره به شرایط شرکتهای فولادی در جنگ روسیه و اوکراین گفت: در روزهای اول شروع این جنگ، شرکتهای فولادی اوکراین به‌شدت با افت تولید روبه‌رو شده بودند. در اوکراین، فعالیت بسیاری از شرکت‌ها حتی در مناطقی که مستقیم درگیر جنگ نبودند، تقریباً متوقف شد و با گذشت زمان و به مرور مجدداً فعالیت خود را پی گرفتند.
وی ادامه داد: برعکس این موضوع را در کشورمان دیدیم و در جنگ ۱۲ روزه اخیر، تقریباً تمام شرکتهای فولادی ایران با حداکثر توان کار می‌کردند. به نظر می‌رسد سال‌ها فعالیت صنایع ما در شرایط عدم قطعیت و بی‌ثباتی باعث شده که آمادگی چنین وضعیتی را داشته باشیم.
مدیرعامل شرکت آهن و فولاد ارفع در خصوص عوامل عدم قطعیت در ایران صنایع گفت: بخشی از عوامل این عدم قطعیت داخلی است که تغییر مکرر مقررات یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. امروز دیگر به مقررات‌زدایی امید زیادی نداریم و می‌گوییم ای کاش دولتی بیاید که سختگیرانه‌ترین مقررات را وضع کند، اما متعهد شود که ۴ سال به همین قوانین بسیار سختگیرانه خود دست نزند تا صنایع خود را با این وضعیت وفق دهند. اما آن‌قدر درباره مقرراتی که وزارت نیرو در خصوص انرژی صنایع می‌گذارد صحبت شده که همه با آن آشنا هستند.
صفری ادامه داد: عدم قطعیت در حوزه اقتصادی به‌صورت روزانه احساس می‌شود؛ به‌عنوان مثال، درباره نرخ دلار نمی‌دانیم که در آینده بسیار نزدیک با چه قیمتی روبه‌رو خواهیم بود.
وی با بیان اینکه امروز فضای کسب‌وکار از نظر سودآوری و قیمت تمام‌شده تغییر کرده است، افزود: متأسفانه ما مدیران بخش صنعت هنوز این تغییر را به‌صورت کامل نپذیرفته‌ایم و در اجرا تأثیر نداده‌ایم. مثلاً هنوز در اجرای پروژه‌های مسئولیت اجتماعی در حال رقابت هستیم و در فضای ۱۰ سال پیش صنایع فولادی به سر می‌بریم.
مدیرعامل شرکت آهن و فولاد ارفع در پایان گفت: ما مدیران صنعتی باید شرایط و فضای امروز را درک کنیم و مدیریت مالی را محتاطانه‌تر انجام دهیم و تصمیمات شوک‌آور نگیریم، هرچند ممکن است در بالادست چنین تصمیماتی گرفته شود. مثلاً درست پس از جنگ اخیر، فروش گندله متوقف شد و این توقف تا دو هفته پیش نیز ادامه داشت؛ اما همان‌طور که گفتم باید در سطح مدیریتی خودمان به سمت تصمیم‌گیری‌های محتاطانه برویم.
