بررسی وضعیت تولید، عملکرد شرکتها و چشمانداز صنعت آلومینیوم:
فراز و فرودهای تولید آلومینیوم ایران در 2 سال اخیر
کاهش حدود ۵ درصدی تولید شمش آلومینیوم ایران در سال ۱۴۰۳ در حالی رقم خورده که همزمان بخش بالادستی زنجیره با رشد تولید آلومینا و بوکسیت مواجه بوده است. این وضعیت دوگانه نشان میدهد صنعت راهبردی آلومینیوم کشور میان افت تدریجی تولید و تلاش برای حفظ ثبات، به نقطهای حساس رسیده است.
احسان رنجبران_ پایگاه خبری «معدن نامه»: صنعت آلومینیوم ایران بهعنوان یکی از صنایع انرژیبر، راهبردی و پیشران بخش معدن و صنایع معدنی، در سالهای اخیر نقشی مهم در تأمین نیاز صنایع پاییندستی، توسعه صادرات غیرنفتی و ایجاد اشتغال صنعتی ایفا کرده است. بااینحال بررسی آمارهای رسمی تولید در سالهای ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ نشان میدهد این صنعت در مقطع حساسی قرار گرفته و میان افت تدریجی تولید و ثباتی شکننده در نوسان است.
کاهش تولید شمش آلومینیوم در سال ۱۴۰۳
بر اساس آمار سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، چهار شرکت بزرگ آلومینیومی کشور شامل آلومینیوم جنوب (سالکو)، ایرالکو، المهدی و آلومینای ایران از ابتدای فروردین تا پایان اسفند ۱۴۰۳ در مجموع ۶۰۴ هزار و ۵۲۶ تن شمش آلومینیوم تولید کردهاند. این رقم در مقایسه با تولید ۶۳۵ هزار و ۵۹۶ تنی سال ۱۴۰۲، کاهش حدود ۵ درصدی (بیش از ۳۱ هزار تن) را نشان میدهد.
این افت تولید در شرایطی رخ داده که آلومینیوم یکی از صنایع کلیدی کشور محسوب میشود و کاهش تولید در این سطح، نشانهای از محدودیت فعالیت بخشی از ظرفیتهای موجود یا خروج موقت برخی خطوط از مدار تولید است.
سهم شرکتها از تولید شمش در سال ۱۴۰۳
بررسی عملکرد شرکتها نشان میدهد همچنان تمرکز اصلی تولید در اختیار چند واحد بزرگ است:
آلومینیوم جنوب (سالکو): ۲۴۳ هزار و ۷۰۵ تن
ایرالکو: ۱۷۵ هزار و ۱۱۹ تن
آلومینیوم المهدی: ۱۵۲ هزار و ۴۷۸ تن
آلومینای ایران: ۳۳ هزار و ۲۲۴ تن
این ترکیب بیانگر نقش محوری سالکو بهعنوان بزرگترین تولیدکننده شمش آلومینیوم کشور و تداوم جایگاه تاریخی ایرالکو و المهدی در ساختار صنعت آلومینیوم ایران است.
رشد در حلقه بالادستی: نقطه روشن زنجیره آلومینیوم
درحالیکه تولید شمش آلومینیوم در سال ۱۴۰۳ با کاهش همراه بوده، آمار تولید شرکت آلومینای ایران از بهبود وضعیت در بخش بالادستی زنجیره حکایت دارد. از ابتدای فروردین تا پایان اسفند ۱۴۰۳، این شرکت موفق به تولید:
۲۳۲ هزار و ۱۱ تن پودر آلومینا (رشد حدود ۴ درصدی)، ۳۹۰ هزار و ۸۸۷ تن هیدرات آلومینیوم (رشد حدود ۴ درصدی) و ۷۲۵ هزار و ۳۳۵ تن بوکسیت (رشد قابل توجه ۲۱ درصدی) شده است. این ارقام در مقایسه با تولید سال ۱۴۰۲ نشان میدهد تأمین مواد اولیه و تقویت حلقههای بالادستی زنجیره آلومینیوم در مسیر بهبود قرار گرفته، هرچند این رشد هنوز به افزایش پایدار تولید شمش منجر نشده است.
دو تصویر متفاوت از تولید: سالانه کاهشی، مقطعی افزایشی
بررسی تجمیعی دادهها نشان میدهد تولید شمش آلومینیوم در سال ۱۴۰۲ حدود ۶۳۵.۲ هزار تن بوده که در سال ۱۴۰۳ به حدود ۶۰۳.۴ هزار تن کاهش یافته است. بااینحال آمار ششماهه نخست سال ۱۴۰۳ تصویر متفاوتی ارائه میدهد. در این بازه، تولید شمش از ۳۰۶.۸ هزار تن در مدت مشابه سال قبل به ۳۱۳.۴ هزار تن رسیده و رشد ۲.۲ درصدی را ثبت کرده است.
این تناقض آماری نشان میدهد رشدهای مقطعی بیش از آنکه حاصل یک برنامه توسعهای منسجم باشند، نتیجه مدیریت کوتاهمدت شرایط و عبور موقت از محدودیتها بودهاند که این موضوع در نهایت نتوانسته افت تولید سالانه را جبران کند.
چالشهای ساختاری صنعت آلومینیوم
تحلیل روند تولید آلومینیوم در ایران حاکی از آن است که این صنعت با مجموعهای از چالشهای مزمن روبهروست که از جمله میتوان به ناترازی و محدودیت تأمین برق، افزایش هزینههای تولید، بیثباتی سیاستهای صنعتی و صادراتی و کاهش انگیزه سرمایهگذاری بلندمدت اشاره کرد. ادامه این شرایط میتواند افت تولید شمش را به سایر حلقههای زنجیره آلومینیوم، از صنایع پاییندستی تا صادرات، تسری دهد.
جمعبندی: هشدار برای یک صنعت راهبردی
مجموع دادههای تولیدی سالهای ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ نشان میدهد صنعت آلومینیوم ایران در نقطهای حساس قرار گرفته است. اگرچه نشانههایی از بهبود در بخش بالادستی و برخی مقاطع زمانی مشاهده میشود، اما کاهش تولید سالانه شمش آلومینیوم زنگ خطری جدی برای آینده این صنعت به شمار میآید. عبور از این وضعیت نیازمند تأمین پایدار انرژی، ثبات در سیاستگذاری و فراهمسازی بستر لازم برای سرمایهگذاری بلندمدت است و در غیر این صورت، افت تولید میتواند نقش این فلز راهبردی در اقتصاد صنعتی کشور را تضعیف کند.
