افزایش سرعت توسعه با هم اندیشی نخبگان

شیوا نیک وظیفه

عدم پایداری قوانین و دستوالعمل ها در کلیه بخشهای دولتی، کمبود مواد اولیه برای تحقق چشم اندازها، موانع و مشکلات ناشی از وجود معارضان بومی، تداخل دستورات معدنی و زیست محیطی، فرسوده بودن ماشین آلات معدنی و قوانین سخت گیرانه برای واردات و نوسازی، عدم تسهیلات ارزان قیمت و مجوز های کمک کننده به بخش معدن، مبهم بودن قوانین سرمایه‌گذاری در بخش معدن برای سرمایه گذران داخلی و خارجی، کمبود اطلاعات زمین شناختی پایه و عدم تصمیم سازی درست برای احیاء معادن راکد و اخیرا چالشهای تضعیف کننده تولیدکنندگان بواسطه کمبود برق مشکلاتی است که وزارت صمت با وجود خواسته های پیاپی فعالان این حوزه بر آن فائق نشده است. اینها مواردی است که در طرح راهبردی دکتر سلگی، وزیر پیشنهادی آیت الله رئیسی برای وزارت صمت برای حل چالشها گنجانده شده و در صورت مرتفع شدن تغییرات بنیادینی در این وزارتخانه ایجاد خواهد کرد. در ادامه بخشی از برنامه های این وزیر پیشنهادی را در گفتگو با پایگاه خبری معدن نامه می خوانید.

دکتر سلگی در ابتدا اظهار داشت: من به دنبال تغییرات دستوری نیستم بلکه در اولویت خواهان تکمیل طرح های تعریف شده و در ادامه آن تعریف طرح های راهبردی جدید توسعه ای هستم. در حال حاضر نیز طرح های برجسته ای در حال اجراست که مسیر خود را به کندی طی میکند و گاها با تدبیر امکان درآمدزایی بیشتر برای کشور را دارد. برای مثال طرح تولید 55 میلیون تن فولاد در افق 1404 در میان مسیر اجرایی است و تاکنون 29 میلیون تن از این تولید محقق شده و مابقی تا افق 1404 باید اجرایی شود که با مشکلاتی همچون کمبود مواد اولیه و منابع مالی مواجه است، البته طرح های تعریف شده تا تولید 71 میلیون تن تولید را قابل اجرا می داند که با برنامه هایی که در نظر دارم قابل اجراست و درآمد ارزی 12 میلیارد دلاری را برای کشور به ارمغان خواهد آورد این درآمد ارزی می تواند بخشی از نابه سامانی های کشور را رفع کرده و بخش اعظمی از درآمد نفتی کشور را پوشش دهد. برای تامین منابع مالی آن نیز دولت می تواند مواردی را وارد مدار نماید که دولتهای قبلی تمایلی به استفاده از آن نداشته اند. استفاده از ظرفیت ستاد اجرایی امام و آستان قدس رضوی موارد این چنینی است که به اندازه کافی جوابگوی طرح توسعه فولاد و حتی دیگر طرح های توسعه مابقی فلزات همچون مس و آلومینیوم خواهد بود. در حال حاضر امارات متحده عربی یک و نیم میلیون تن تولید آلومینیوم دارد درحالیکه این کشور ذخایر بوکسیت و آلومینا ندارد با این حال ایران جزو ده کشور برتر دنیا در حوزه منابع اولیه آلومینیوم است اما 350 هزار تن تولید سالانه آلومنیوم دارد. من با تامین منابع مالی توسط ستاد اجرایی امام و آستان قدس رضوی، اوراق بهادار و بورس، طرحی راهبردی در راستای توسعه تولید فلزات و در ادامه صادرات در منطقه خواهم داشت.

تقویت زنجیره ارزش گوهر سنگ ها  

وی در بحث معادن عنوان کرد: آمارهای رسمی گویای آن است که ایران همواره در بین کشورهای شاخص جهان از لحاظ ذخایر معدنی قرار داشته، اما یکی از کلیدی‌ترین بخش‌هایی که در سال‌های گذشته مغفول مانده، عرصه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی است، در نظر دارم ظرفیت گوهر سنگها و سنگهای نیمه قیمتی را در کشور فعال کنم و همچنین با آوردن تکنولوژی جدید، سنگهای خامی که صادر می شود را به زنجیره ارزش وارد کنم و سپس درصدد صادرات آن باشم بنابراین در صنعت سنگ های نیمه قیمتی برای ثبت و برندینگ سنگ‌ها نیز برنامه ریزی دقیق انجام خواهم داد که البته این موضوع هم نیازمند منابع مالی است. به طور شفاف باید عرض کنم که به میزان بسیار بالاتری از طرح های توسعه ای و بنیادی که برای وزارت خانه در نظر دارم امکان جذب منابع مالی از ستاد اجرایی امام و آستان قدس رضوی وجود دارد و راغب به همکاری با آنها هستیم و آنها را در رسته بخش خصوصی می دانیم با اینکار بخش خصوصی پروژه و طرح ها را تامین اعتبار می کند.

بسط روابط تجاری برای جذب مواد اولیه

سلگی با تاکید بر کمبود سنگ آهن کشور به عنوان راهکار عنوان کرد: برای ارتقاء ظرفیت فولاد نیازمند مواد اولیه خواهیم بود که خوشبختانه کشورهای افغانستان و قزاقستان در جوار ایران از کشورهای غنی سنگ آهن هستند. هندوستان نیز بر این موضوع واقف است و درصدد اجرای طرحی برای احداث 5 هزار کیلومتر راه آهن است که از هندوستان به شمال شرق ایران حرکت کند و منابع آهن افغانستان را به این کشور منتقل می کند. در همین مسیر و در نزدیکی خواف کشور ما چهار واحد تولید گندله و کنسانتره با تولید ده میلیون تن تولید کنسانتره دارد. در نظر داریم با فعالسازی دیپلماسی اقتصادی 50 درصد ذخایر افغانستان را ازآن کشور خودمان کنیم و این را به طور حتم قابل اجرا می دانم. در همین راستا  با توجه به اینکه دو مقوله زمان و کاهش هزینه دو عنصر تعیین کننده در امر ترانزیت می باشد عمیقا به دنبال تکمیل طرح بندر چابهار به عنوان مهمترین کریدور ترانزیتی به افغانستان هستم. با اقدامات این چنینی به منابع منطقه متصل می شویم که بسیار برای تامین مواد اولیه کشور در طرح های توسعه ای راهگشاست. بنده به دنبال این هستم که کریدورهایی که معطل مانده را تکمیل نمایم.

دولت تصدی گری نکند؛ ذخیره های قطعی را به مزایده ببریم

وزیر پیشنهادی وزارت صمت به مزایده معادن اشاره کرد و گفت: اخیرا 6 هزار معدن به مزایده گذاشته شد که بی سرانجام ماند. اخبار غیر رسمی حکایت از  18 هزار معدن غیر فعال در کشور دارد که باید فرآیند آن انجام شود اما مهمتر از تعداد این معادن تعطیل شده، دلایل به تعطیل کشانده شدن آنهاست. یکی از موضوعات مهمی که تاثیر داشته این است که متاسفانه متخصص این حوزه نمی تواند مالکیت معدن داشته باشد بلکه باید در ابتدای امر 500 میلیون تومان پول را به مدت 6 ماه در حسابی نزد دولت بخواباند تا امتیازش با تخصصی که دارد به مرزی برسد که امکان اخذ یک معدن را برای مطالعات اکتشافی داشته باشد و این تازه شروع ماجراست معدنکار در ادامه باید به ازای هر یک کیلومتر به میزان یک و نیم میلیون تومان حق الارض پرداخت نماید تا اجازه داشته باشد به مدت 6 ماه با هزینه شخصی در آن محدوده اکتشاف نماید. ما موافق این کار نیستیم بلکه باید متخصصان و اشخاص حقیقی و حقوقی نیاز به خواب پول نداشته باشند و محدوده را بدون حق الارض به متخصصین و دانش آموخته های این حوزه بسپارند تا با هزینه خود اکتشاف انجام دهند و در ادامه مالک درصدی از معدن باشند و مابقی برای دولت است که آن را در مزایده واگذار خواهد کرد با این اقدام دولت تصدی گری نمیکند و علاوه بر اینکه اکتشاف را فعال می کند از این اقدام کسب درآمد بیشتری نیز خواهد کرد چراکه فروش ذخیره قطعی در مزایده می رود و قیمت بسیار بیشتری نیز دارد که البته اگر اکتشاف نتیجه نداد معدن بیمه در اختیار دولت خواهد بود.

اکتشاف در عمق؛ یک اولویت

دکتر سلگی اظهار داشت: در کشورهای معدنی عمق اکتشاف 70 تا 100 متر است اما در ایران میانگین آن نهایتا به 10 متر می رسد بنابراین منابع زیر سطحی ما شناسایی نشده است. برنامه من این است که با استفاده از تکنولوژی روز دنیا و همکاری با کشورهای موفق در این زمینه همچون روسیه و چین، برای اکتشاف در عمق و ژئوفیزیک هوایی وارد همکاری مشترک شویم البته تا جایی که توان داخلی جوابگوست با پیمانکار داخلی و در غیر این صورت با پیمانکار خارجی وارد اقدام می شویم اما توقف یا کندی در اجرا به هیچ دلیلی نخواهیم داشت چراکه باید ذخایر معدنی کشور را بشناسیم، این ذخایر پشتوانه پول و تولید مملکت خواهد بود. در نهایت این اقدام نگرش سرمایه گذار خارجی را هم برای ورود به کشور افزایش می دهد و رویکرد متفاوتی را برای همکاری بین المللی حاصل می کند.

طرح استرتژیک؛ از اکتشاف تا صنایع معدنی

در ادامه دکتر سلگی به طرحی 20 سال اشاره کرد و گفت: من طراحی برنامه 20 ساله در حوزه اکتشاف، استخراج و فرآوری مواد معدنی را در نظر دارم که با تغییر مدیران، این برنامه راهبردی غیر قابل تغییر باشد. خوراک این طرح توسط خرد جمعی نخبگان، متخصصین و فعالان نامدار در همین حوزه و مشورت گرفتن از برنامه هایی موفق در منطقه تامین خواهد شد.

دیدگاه ما بسط روابط تجاری با منطقه است

وی خاطرنشان کرد: تشخیص ظرفیتهای منطقه از الزامات برنامه های من است که نیاز به مطالعات مدون دارد و خروجی آن در برنامه های بلندمدت ما تاثیرگذار خواهد بود. برای مثال و تفهیم موضوع کشور عربستان را در نظر بگیریم که برنامه ای استراتژیک برای معدن تعریف کرده تا طبق آن 50 درصد GDP نفت را ظرف 20 سال از معدن تامین کند که رقمی معادل 150 میلیارد دلار است که 11 سال از آن گذشته یعنی به زودی عربستان بلایی که در نفت بر سر ما آورد در فولاد هم به سر ما می آورد و با توجه به اینکه کشوری مستعد فلزات است، باید برای آن استراتژی تعریف نماییم تا سهم خود را از بازار بین المللی بواسطع عربستان در سالهای آتی از دست ندهیم.

قیمتگذاری اشتباه مسبب قیمتهای غیر رقابتی در منطقه

دکتر سلگی تصریح کرد: مدتی پیش قیمتها براساس درصدی از CIS تعریف شد که یکباره و ظرف چند روز با حملات فعالان حوزه در نحوه قیمتگذاری، تغییر کرد. هر یک درصد افزایش یا کاهش این نسبت نیاز به مطالعات گسترده و طولانی مدت دارد چطور این اعداد را بدون کارشناسی تغییر می دهند جای سوال دارد که نتیجه آن آشفتگی بازار می شود. در حال حاضر با تعریف قیمت گذاری براساس 80 درصد CIS و افزایش 15 درصدی هزینه ها به واسطه تحریم و افزایش 10 درصدی هزینه ترانزیت، به عبارتی فولاد را از ایران به دریای مدیترانه با 105 درصد قیمت جهانی می فرستیم، این نحوه درستی برای رقابت در بازار بین المللی نیست و در کل زنجیره آسیب وارد می کند. در حال حاضر واردات مواد اولیه از قزاقستان برای ما نمی صرفد درحالیکه آورن مواد اولیه از برزیل به چین صرفه اقتصادی دارد چراکه قیمتگذاری داخلی ما قیمت جهانی را طوری تعریف می کند که واردات آن را توجیه نمی کند. با این اقدام امکان واردات مواد اولیه نداریم توامان منابع داخلی هم در حالت فعلی جوابگو نیست هرچند که بالقوه 2.2 میلیارد ذخیره معدنی داریم اما با تصمیمات اشتباه معادن تعطیل شده است و ذخیره بالفعل جوابگو نخواهد بود، نتیجه می شود اینکه برای اجرای طرح های توسعه خوراک مورد نیاز تامین نمی شود.

وی تاکید کرد: در حال حاضر در زنجیره فولاد کمترین سود در سنگ آهن و کنسانتره است و بیشترین سود در حلقه میانی شمش فولاد است متاسفانه ابر چالش ما در آینده نه چندان دور مشکل مواد اولیه به واسطه تعطیلی معادن خواهد بود و یکی از دلایل اصلی آن تمرکز سود در حلقه میانی است.

بورس اصلاح شود؛ قیمتگذاری کل زنجیره به بورس منتقل می شود

وزیر پیشنهادی وزارت صمت خاطرنشان شد: قیمت باید در بورس براساس عرضه و تقاضا تعیین شود البته ساختار بورس نیاز به اصلاحات زیادی دارد. در حال حاضر محصول دوبار در بورس با قیمت بالاتر از بازار آزاد عرضه می شود و در نهایت با عدم فروش مجوز صادرات می گیرد. این مسیر غلطی است ابتدا باید 30 درصد از کالا در بورس ارائه شود و بعد از کشف قیمت عرضه کامل داشته است.

مهد شکوفایی؛ تقویت سیستان و بلوچستان

دکتر سلگی در ادامه به استان سیستان و بلوچستان به عنوان استانی با پتانسیل بالای معدنی اشاره کرد و گفت: برای توسعه در این استان حقوق دولتی را خواهیم بخشید و در حوزه بازرگانی این استان نیز واردات بدون تعرفه ایجاد خواهیم کرد. سیستان و بلوچستان وسعت بالایی دارد و توسعه آن هزینه بر است و برای شکوفایی معادن آن این دو اقدام را در اولویت قرار خواهم داد.

ظرفیت سازی برای فروآلیاژ ها

وی بیان کرد: ما با برنامه ریزی تولید شمش را به تولید ورق گرم، ورق سرد و اسلب تبدیل خواهیم کرد و در ادامه حداقل به میزان یک میلیون تن ظرفیت برای فروآلیاژها تعریف می کنیم و برای سوددهی این زنجیره انتقال زنجیره شمش به سمت فروآلیاژها را خواهیم داشت تا بازار عراق، سوریه و عربستان را از دست ندهیم، محور دیپلماسی ما همکاری با تمام کشورهای منطقه است و قطعا با برنامه ریزی تمام این کشورها را با مذاکره وارد تعرفه ترجیحی با پتانسیلی که در آن کشور ضعیف است خواهیم کرد.

مخالف واردات مواد اولیه نیستیم

سلگی تاکید کرد: در حال حاضر برخی مواد اولیه همچون ذغالسنگ و منگنز را وارد میکنیم و روال به این شکل است که از استرالیا به چین و از چین به ایران وارد می شود که متاسفانه در این فرآیند با جذب رطوبت کیفیت آن پایین می آید والبته انحصاری انجام می شود برای اینها چاره اندیشی خواهیم کرد و قطعا انحصارزدایی می کنیم.

وی افزود: کشوری مثل چین واردات مواد اولیه دارد و در این حوزه موفق هم عمل کرده است، واردات مواد اولیه اشتباه نیست بویژه برای کشوری که می خواهد توسعه یابد ، بلکه وابسته به زمان و شرایط می تواند اقتصادی و اقدامی درست باشد.

«سرعت در ثبت مزایده» تاثیر در کسب پهنه ندارد

وزیر پیشنهادی وزارت صمت خاطرنشان شد: پهنه ها باید زمانبندی داشته باشند. اینکه پهنه چرا بسته شد و و چه زمانی آزاد شود باید مشخص باشد بعلاوه اینکه بدنبال این خواهیم بود تا پهنه ها به روز آزاد شوند و «سرعت در ثبت مزایده» تاثیری در کسب پهنه نداشته باشد. برای این موضوع نیز مدل سازی خواهیم کرد و با تاکید بر اصل شفاف سازی این موارد را انجام خواهیم داد.

تقدم توسعه بر محیط زیست

دکتر سلگی تاکید کرد: متاسفانه سازمان محیط زیست خیلی سختگیرانه رفتار می کند؛ اگر بنا باشد محیط زیست هیچ آسیبی نبیند تولید متوقف می شود در حالیکه به اعتقاد بنده توسعه بر محیط زیست مقدم است البته در توازن با محیط زیست. در همین راستا هر خسارتی هم که در مسیر توسعه انجام شد برآورد و جبران می شود.

تسهیل واردات ماشین آلات

وزیر پیشنهادی وزارت صمت بیان کرد: ماشین آلات و تجهیزات جزو لاینفک توسعه است. کریدورهای شمال-جنوب و شرق-غرب نیز به ماشین آلات و تجهیزات نیازمند است که با واردات آن طرح ها و تولید تسریع خواهد شد.

وی تاکید کرد: ظرفیت داخلی برای تولید ماشین آلات باید فعال باشد و اولویت ماست و در همین راستا سهم ماشین آلات و تجهیزات کشور نیازسنجی می شود، ظرفیت داخلی تعریف شده از آن کسر می شود و مابقی که در توان داخلی نیست وارد خواهد داشت و قطعا تعرفه آن را برای معدنکار می بخشیم البته این موضوع شامل حال دلال ها نخواهد شد.

طرح ها به کنار آب آیند نه آب کنار طرح ها!

دکتر سلگی اظهار کرد: قطعا طرح های توسعه ای از این پس به کنار آبهای آزاد خواهند آمد. دسترسی به آب های آزاد برای یک مجتمع عظیم فولادی از اهمیت ویژه ای برای صادرات محصول و ورود ماده اولیه برخوردار است که در برنامه های ما قرار دارد.

وی در بخش از صحبتهای خود نیاز به رایزن های بازرگانی در کشورهای هدف صادراتی را یک الزام دانست.

دکتر سلگی در آخر به راه اندازی کارگروه طرح و برنامه در دولت آیت الله رئیسی اشاره کرد و در توصیف آن گفت: کارگروه طرح و برنامه مانع ورود افراد ناکارآمد و بی سابقه در حوزه مربوطه خواهد شد.

تحول دولت به سوی جهان اول

در ادامه حجت محمدزاده، عضو کار گروه طرح و برنامه ستاد آیت الله رییسی عنوان کرد: رزومه افرادی که با رانت و معرفی افراد به دنبال گرفتن پست وزارت و یا معاونت هستند در این کارگروه جایگاهی ندارد و مورد بررسی هم قرار نخواهد گرفت. معیار این کارگروه برای توانمندی در اداره کشور، پاکدست بودن و داشتن برنامه جهت توسعه امور وزارت خانه مربوطه با چشم انداز دقیق است.

وی افزود: این کارگروه کاملا فراجناحی بوده و منطبق با معیارهای آیت الله رییسی فعالیت می کند. در صورت انتصاب مدیران شایسته و توانمند مشکلاتی مانند خوزستان بروز نخواهد کرد. با وجود منابع و امکاناتی مانند معادن و ذخایر معدنی دارابودن آب و هوای چهار فصل در تمام روزهای سال در سراسر کشور، داشتن کویر و پتانسیل عظیم راه اندازی پنل های خورشیدی و کویر نوردی و… در صورت بکارگیری مدیران توانمند در تمام سطوح کشور عزیزمان ایران دیگر وابسته به فروش نفت نخواهد بود . این کارگروه مردمی و فراجناحی بوده و مستقیما گزارش عملکرد خود را که شامل معرفی مدیران توانمند و جهادی هستند و بازخورد عملکرد این مدیران را به صورت روزانه برای آیت ا… رییسی ارسال خواهد نمود. مردم اطمینان داشته باشند آیت الله رییسی در اداره دولت از مردم کمک خواهد گرفت.