شتاب به سمت انرژی های تجدیدپذیر ؛ چالش ها و فرصت ها
در شرایطی که جهان با بحران های متعدد از جمله تنش های ژئوپلیتیکی، تغییرات اقلیمی و اختلالات زنجیره تأمین انرژی دست و پنجه نرم می‌کند، حرکت به سمت انرژی های تجدیدپذیر به ضرورتی اجتناب ناپذیر تبدیل شده است.
به گزارش پایگاه خبری معدن نامه، در سال های اخیر شاهد بحران‌هایی در جهان بودیم که وابستگی به سوخت های فسیلی را به چالشی بزرگ تبدیل کرده است.
جنگ اوکراین و تنش‌های خاورمیانه، همراه با پیامدهای مخرب تغییرات اقلیمی، کشورهای مختلف را به بازنگری در سیاست‌های انرژی خود واداشته است. افزایش قیمت انرژی به دلیل اختلال در عرضه گاز طبیعی، به ویژه در اروپا پس از کاهش عرضه گاز روسیه، نیاز به منابع انرژی پایدار و مستقل را بیش از پیش آشکار کرده است.
انرژی خورشیدی و بادی به دلیل دسترسی گسترده و کاهش هزینه‌های تولید، به گزینه هایی جذاب برای جایگزینی سوخت های فسیلی تبدیل شده‌اند. موانعی مانند نیاز به فناوری‌های ذخیره‌سازی پیشرفته و بهبود زیرساخت‌های شبکه برق البته مانع از گسترش سریع این منابع هستند
انرژی خورشیدی و بادی، به دلیل دسترسی گسترده و کاهش هزینه‌های تولید، به گزینه‌هایی جذاب برای جایگزینی سوخت های فسیلی تبدیل شده‌اند. به عنوان مثال، اتحادیه اروپا با شتاب بخشیدن به برنامه‌های توسعه ظرفیت تولید انرژی خورشیدی و بادی، در تلاش است تا وابستگی خود به واردات انرژی را کاهش دهد.
این اقدامات نه‌تنها به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند، بلکه سبب تقویت امنیت انرژی کشورهای این منطقه نیز می‌شود. با این حال، موانعی مانند نیاز به فناوری‌های ذخیره‌سازی پیشرفته و بهبود زیرساخت‌های شبکه برق همچنان مانع از گسترش سریع این منابع هستند. در این پیوند، کارشناسان بر ضرورت همکاری‌های بین‌المللی و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای رفع این چالش‌ها تاکید دارند.
انرژی خورشیدی و رشد دو برابری تا پایان دهه جاری
انرژی خورشیدی در دهه گذشته به یکی از سریع‌ترین منابع انرژی در حال رشد تبدیل شده است. بر اساس گزارش «سولار کوارتر»، ظرفیت نصب‌شده جهانی انرژی خورشیدی در سال ۲۰۲۴ از ۱.۵ تراوات فراتر رفته و پیش‌بینی می‌شود تا پایان دهه به بیش از ۳ تراوات برسد. کاهش هزینه‌های تولید پنل های خورشیدی، پیشرفت در فناوری‌های فتوولتائیک و حمایت‌های دولتی از طریق یارانه‌ها و مشوق های مالی، عوامل اصلی این رشد چشمگیر بوده‌اند.
با این حال، دستیابی به هدف کربن صفر تا سال ۲۰۳۰ با موانع جدی مواجه است. محدودیت‌های زنجیره تأمین، به‌ویژه وابستگی به مواد معدنی کمیاب مانند لیتیوم، کبالت و نیکل در کنار مسائل زیست‌محیطی و ژئوپلیتیکی مرتبط با استخراج این مواد، از جمله چالش های اصلی در این زمینه‌اند.
شتاب به سمت انرژی های تازه با چاشنی باروت
علاوه بر این، شبکه‌های برق در بسیاری از کشورها برای ادغام حجم بالای انرژی خورشیدی آمادگی ندارند و مشکلات مربوط به ذخیره‌سازی انرژی و مدیریت نوسانات تولید همچنان پابرجا است. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید مانند باتری‌های پیشرفته و شبکه‌های هوشمند، همراه با هماهنگی سیاست‌های بین‌المللی، می‌تواند این موانع را برطرف کند.
استراتژی‌های دوگانه به شرکت‌های بزرگ انرژی امکان می‌دهد تا از سودآوری کوتاه‌مدت سوخت های فسیلی بهره‌مند شوند و همزمان در بازار رو به رشد انرژی های تجدیدپذیر حضور فعال داشته باشند
نقش استراتژیک صنعت نفت در دوره گذار انرژی
با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، صنعت نفت و گاز همچنان نقش مهمی در تأمین انرژی جهانی ایفا می‌کند.
گزارش «ای‌اینوست» نشان می‌دهد که شرکت‌های بزرگ نفتی در حال تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری‌های خود هستند تا در دوره گذار انرژی جایگاه خود را حفظ کنند. به عنوان مثال، شرکت‌هایی مانند «بی.پی» BP و«شل» Shell ضمن ادامه تولید نفت و گاز، سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی در پروژه‌های انرژی بادی فراساحلی و خورشیدی انجام داده‌اند. این استراتژی دوگانه به آن‌ها امکان می‌دهد تا از سودآوری کوتاه‌مدت سوخت‌های فسیلی بهره‌مند شوند و همزمان در بازار رو به رشد انرژی‌های تجدیدپذیر حضور فعال داشته باشند.
بازارهای نوظهور؛ جایی که تقاضای انرژی همچنان رو به افزایش است، فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری فراهم کرده‌اند. با این حال، این بازارها با ریسک‌های ژئوپلیتیکی مانند تحریم‌ها، بی‌ثباتی سیاسی و رقابت بر سر منابع طبیعی مواجهند.
تحلیلگران تأکید دارند که شرکت‌ها برای موفقیت در این محیط باید رویکردی انعطاف‌پذیر و مبتنی بر داده‌های دقیق اتخاذ کنند.
موج پیش رو برای تحول در انرژی‌های تجدیدپذیر
نوآوری‌های جدید در حوزه انرژی های تجدیدپذیر، افق‌های تازه‌ای برای آینده این صنعت گشوده‌اند.
گزارش تارنمای تخصصی «دبلیوتی‌دبلیو» به فناوری‌های نوظهوری مانند توربین‌های بادی شناور اشاره می‌کند که امکان تولید برق در آب‌های عمیق با بادهای قوی‌تر و پایدارتر را فراهم می‌کنند. همچنین، پنل‌های خورشیدی با الهام از ساختارهای طبیعی مانند برگ گیاهان، کارایی جذب نور را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشیده‌اند.
فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی مانند باتری‌های جریان و هیدروژن سبز نیز می‌توانند مشکل نوسانات تولید انرژی را حل کنند. تجاری‌سازی این نوآوری‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان و حمایت‌های دولتی است.
همکاری بین بخش‌های خصوصی و عمومی می‌تواند سرعت پذیرش این فناوری‌ها را افزایش دهد و به تحقق اهداف اقلیمی کمک کند. این فناوری‌ها، که برخی از آن‌ها به دلیل نوآوری‌های خلاقانه‌شان عجیب و شگفت‌انگیز توصیف شده‌اند، پتانسیل تغییر اساسی چشم‌انداز جهانی انرژی را دارند.
جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ که با حملات رژیم صهیونیستی به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران آغاز شد و با پاسخ موشکی ایران همراه بود، بار دیگر شکنندگی وابستگی به سوخت‌های فسیلی را نشان داد
آنچه مسلم است جهان در مسیر گذار به اقتصاد انرژی پاک قرار دارد، اما این گذار با چالش‌های متعددی همراه است. بحران‌های جهانی، از جمله تنش‌های ژئوپلیتیکی و تغییرات اقلیمی، ضرورت تسریع در پذیرش انرژی‌های تجدیدپذیر را برجسته کرده‌اند. با این حال، محدودیت‌های زنجیره تأمین، مشکلات زیرساختی و نیاز به نوآوری‌های جدید، موانع کلیدی این مسیر هستند.
اهمیت استراتژیک تنگه هرمز در بازار انرژی جهانی
تنگه هرمز، به‌عنوان شریان حیاتی انتقال ۲۰ درصد نفت خام و گاز طبیعی مایع جهان، نقشی کلیدی در اقتصاد انرژی ایفا می‌کند.
جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ که با حملات رژیم صهیونیستی به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران آغاز شد و با پاسخ موشکی ایران همراه بود، بار دیگر شکنندگی وابستگی به سوخت‌های فسیلی را نشان داد.
گمانه‌زنی‌ها درباره تصمیم ایران به بستن تنگه هرمز، هرچند عملی نشد، قیمت نفت برنت را به بالاترین سطح در دو ماه گذشته رساند و هزینه عبور نفتکش‌ها را بیش از دو برابر کرد. این وضعیت از دید بسیاری از تحلیلگران غربی، ضرورت تسریع در گذار به انرژی های تجدیدپذیر را تقویت می‌کند.
گزارش‌ها نشان می‌دهند که این تنش‌ها می‌تواند به شتاب بیشتر سرمایه‌گذاری در انرژی های خورشیدی و بادی در اروپا و آسیا شتاب دهد زیرا کشورها به دنبال کاهش وابستگی به نفت خلیج فارس هستند. با این حال، وابستگی فناوری های تجدیدپذیر به مواد معدنی کمیاب که زنجیره تأمین آن ها ممکن است تحت تأثیر تنش‌های منطقه‌ای قرار گیرد، همچنان چالشی بسیار جدی است.
ایرنا
