سودسازترین معادن کدامند؟

به گزارش پایگاه خبری معدن‌نامه، بسیاری معتقدند معادن در ایران سودآور نیستند و سودآوری فعلی آن بدان دلیل است که اختلاف نرخ ارز در ایران و خارج از کشور بالاست و این موضوع به صورت کاذب سودآوری معادن را بالا نشان می دهد.

مس سودآور، یا ضررده؟

منابع مس در زمین محدود است، با این وجود در حال حاضر و با روند مصرف فعلی تهدیدی برای اتمام این منابع وجود ندارد، چراکه علاوه بر پیشرفت فناوری و اقتصادی شدن برداشت از منابع کم عیارتر، مس مصرفی نیز به صورت قراضه پس از اتمام عمر کاری به چرخه بازمی گردد. بر اساس گزارش USGS، منابع مس جهان در حدود ۶/ ۵ میلیارد تن و ذخایر آن در حد تقریبا ۸۷۰میلیون تن تخمین زده شده است. توزیع این ذخایر در جهان متقارن نبوده و به شدت متمرکز است.

محمدحسین پیروی، مدیرعامل اندیشکده راهبردی معادن ایران در این باره می گوید: «آمریکای لاتین تقریبا ۴۰ درصد از ذخایر مس زمین را در اختیار دارد. مهم ترین تولید کنندگان مس در آمریکای لاتین، شیلی و پرو و پس از آن، استرالیا و آفریقای مرکزی اند.

شیلی به تنهایی سهمی بیش از ۲۰ درصد از منابع معدنی جهان را در اختیار دارد. استرالیا ۱۱ درصد، پرو بیش از ۱۰ درصد و کنگو و زامبیا جمعا ۵درصد از منابع را در اختیار دارند، در نتیجه، ناپایداری و تحولات سیاسی و اجتماعی از جمله جنگ، اعتصاب، تغییرات رژیم و… در این بخش های جهان، به شدت بر عرضه و تقاضا و قیمت مس موثر است. از این مقدار تقریبا سالانه ۲۰ میلیون تن برداشت می شود و به همراه مس قراضه، مواد اولیه تولید ۵/ ۲۳میلیون تن مس تصفیه شده را تشکیل می دهد.»

او می گوید: «اگرچه تولید کانسنگ تولیدکنندگان برتر جهان در حال کاهش است، اما این میزان در کشورهای دیگر رو به افزایش گذاشته است. مهم ترین پیشران تولید مس، رشد صنعتی و افزایش رفاه بوده است، درحالی که موانعی همچون افت عیار سنگ معدن در مناطقی با معادن و سابقه بهره برداری طولانی، چالش در تامین مالی پروژه ها به دلیل زمان بازگشت سرمایه بالا و نوسان های بالای قیمت محصول، مالیات و رژیم های سرمایه گذاری، تامین دشوار منابع آب، هزینه های بالای انرژی، ملاحظات سختگیرانه زیست محیطی، امکان ملی شدن معادن، پیچیده شدن مراودات بهره برداران با جمعیت بومی به خصوص در کشورهایی همچون پرو و فیلیپین، اعتصابات کارگری (در برهه های افزایش قیمت مس تعداد اعتصابات و در شرایط رکود طولاتی تر و کم تعدادتر است) و سایر تحولات سیاسی- اجتماعی از مهم ترین موانع توسعه ای بوده اند.»

به عقیده او، «ایجاد ارزش افزوده از فلز مس در کشور ما هیچ نسبتی با ظرفیت های خدادادی آن ندارد. شرکت ملی صنایع مس ایران بازیگر اصلی صنعت مس در کشور است و بیش از ۹۰ درصد مس کاتد کشور به روش پیرومتالورژی توسط این شرکت تولید می شود. متوسط تولید مس کاتد در ایران ۲۵۰ هزار تن در سال است که با راه اندازی طرح های توسعه ای تعریف شده، این میزان به ۴۴۰ هزار تن در سال، تا سال ۱۴۰۴ خواهد رسید.»

با درنظر گرفتن آمار صادرات، واردات و تولید مس کاتد در کشور، میزان مصرف ظاهری این محصول در بازه ۱۵۰-۱۰۰هزارتن در سال قرار دارد و مازاد نیاز کشور صادر می شود.

او افزود: «در کنار معادن بزرگ مس ایران و شرکت ملی صنایع مس، یکی دیگر از ظرفیت های زنجیره ارزش مس، معادن کوچک و متوسط موجود در ایران است که به طو عمده در استان های کرمان، خراسان رضوی، سمنان، آذربایجان شرقی، زنجان، قزوین، مرکزی، اصفهان، یزد و… پراکنده شده اند.

بررسی آمار و اطلاعات در دسترس نشان می دهد که بدون درنظر گرفتن واحد بابک مس شرکت میدکو که ظرفیت تولید ۵۰هزارتن مس را دارد، میزان کل تولید مس کاتدی معادن کوچک و متوسط کشور به روش هیدرومتالورژی کمتر از هزار تن در سال است.»

به گفته او، «این در حالی است که علاوه بر موجود بودن ظرفیت تامین مواد اولیه اکسیدی برای واحدهای کوچک و متوسط، امکان تامین سایر نهاده های تولید مانند اسید سولفوریک، حلال های آلی و… نیز از داخل کشور وجود دارد. تولیدکنندگان کاتد مس در ایران علاوه بر اینکه امکان فروش محصول خود در داخل کشور با نرخ های کشف شده در بورس کالا را دارند، امکان صادرات محصول به چین و کشورهای منطقه را نیز خواهند داشت و بازار مس؛ بازاری تضمین شده برای تولیدکنندگان این محصول خواهد بود.

پیروی معتقد است: «باتوجه به غنای ذخایر کشور، واحدهای پایین دست صنعت مس (اعم از تولید مفتول، سیم و کابل، آلیاژ و… که نوعی صنایع تبدیلی محسوب می شوند) نیز شکل گرفته اند. در حال حاضر بیش از ۹۰۰ هزار تن ظرفیت تولید محصولات مسی در کشور ایجاد شده است. این ظرفیت در حالی در کشور به وجود آمده که میزان تولید کاتد مس، فاصله معناداری با آن دارد. طی بازه های زمانی مختلف، دولت به منظور حمایت از صنایع پایین دست، شرکت ملی مس را مکلف به فروش کاتد مس باقیمتی پایین تر از قیمت جهانی به تولیدکنندگان صنایع پایین دست مس کشور کرده است. این موضوع موجب ایجاد حاشیه سود بالا و غیرمنطقی

(که در فرآیند فروش یا صادرات مواد اولیه نهفته است) برای این صنایع شده که زمینه لازم به منظور توسعه قارچ گونه این صنعت را مهیا کرده است. این موضوع منجر به بلااستفاده ماندن بخش قابل توجهی از ظرفیت های نصب شده در کشور شد؛ ظرفیتی بلااستفاده که تخمین زده می شود برای احداث آن نزدیک به ۱۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی کشور به ارزش فعلی ریال، صرف شده باشد.»

پیروی گفت: «بررسی رویدادهای بازارهای جهانی مس حکایت از آینده روشن این بازار دارد. به طور کلی، افزایش شکاف میان عرضه و تقاضای جهانی و رشد قابل توجه مصرف مس در دنیا در کنار عدم اکتشاف معادن بزرگ جدید برای مس، کاهش عیار معادن بزرگ مس در دنیا و حوادث و رویدادهای طبیعی و انسانی در معادن بزرگ مس به ویژه در کشورهای شیلی و پرو نشان دهنده پر رونق بودن بازار مس و تقاضای بالا برای کنسانتره و کاتد مس است.»

او افزود: «همچنین پیش بینی بانک سرمایه گذاری گلدمن آمریکا نشان می دهد که دنیا از سال ۲۰۲۳ وارد یک روند کسری عرضه بلندمدت مس می شود. این پیش بینی در سال ۲۰۱۸توسط این موسسه مالی بین المللی انجام شده است. ذخایر جهانی مس رو به کاهش بوده و دنیا فاقد معدن اکتشافی جدید است؛ همین مساله چشم انداز روشن و مناسب برای سرمایه گذاری بلندمدت در صنعت مس را نشان می دهد. داده های پلتس نشان می دهد که به رغم هزینه کرد اکتشافی نزدیک به ۵/ ۲۷میلیارد دلاری طی ۳ سال اخیر، هیچ معدن جدید مسی پیدا نشده و تمرکز معدن کاران در اکتشاف و مصرف ذخایر معادن موجود است.

به گفته پیروی، «نبود چشم انداز جهت اکتشاف ذخایر بزرگ، کاهش ذخیره و عیار معادن بزرگ فعلی و نوسان قیمت های جهانی می تواند سرمایه گذاران این حوزه را دچار مخاطره کند. از جمله دیگر مواردی که سرمایه گذاران باید مدنظر قرار دهند، عدم پایداری در سیاست های تجاری دولت است. در موارد بسیاری، به خصوص در صنایع معدنی، مشاهده شده که دولت به بهانه های مختلف مانند تنظیم بازار داخل یا ایجاد ارزش افزوده داخل کشور، از صادرات محصولات بنگاه ها جلوگیری و او را ملزم به فروش با قیمتی مشخص در داخل می کند.»

از جمله دیگر مخاطرات صنعت مس مباحث زیست محیطی است. این موضوع به خصوص در فرآیند فرآوری کانسنگ سولفیدی که موجب تولید گازهای سمی گوگردی می شود، اهمیتی دوچندان دارد.

.

.

.

.

.

.

.

.