جایگاه کنترل کیفیت در فرآیند توسعه فولاد خوزستان

ایفای نقش محوری در بازار کسب و کار آن هم در شرایط سخت کنونی مستلزم دارا بودن توانمندی‌هایی است که تداوم حضور و فعالیت را تضمین نماید. یکی از مهمترین دلایل برتری نسبی محصولات فولاد خوزستان بی شک، کیفیت محصولات فولاد خوزستان بوده و هست.

یکی از شواهد مهم این امر، استمرار صادرات شمش‌های تولیدی شرکت به کشورهای مختلف طی سال‌های اخیر علیرغم وضعیت سخت و پیچیده تحریم‌ها می‌باشد. هر سال بالغ بر نیمی از محصولات، صادراتی هستند و پرواضح است که جز با داشتن کیفیت بالای محصول نمی‌توان در بازار رقابتی صادرات حضور موثری داشت.

امروزه کیفیت در شرکت فولاد خوزستان حرف اول را می‌‌زند. لذا مدیریت کنترل کیفیت شرکت با بهره‌گیری از نیروی انسانی متخصص و کارآمد بر کلیه مراحل تولید نظارت داشته تا از مطابقت محصول با الزامات و خواسته‏های مشتریان اطمینان حاصل نموده و از عرضه محصولات نامنطبق به مشتری جلوگیری نماید.

نقش مهم ارتقای کیفیت محصولات و خدمات در بقا و افزایش سودآوری سازمان‌ها بر کسی پوشیده نیست. تمامی شرکت‌ها و سازمان‌های سرآمد دنیا دو موضوع نوآوری و کیفیت را سرلوحۀ اهداف خود قرار داده‌اند و پیوسته در جهت بهبود مستمر کیفیت گام بر می‌دارند. لذا مدیریت ارشد شرکت فولاد خوزستان نیز از ابتدای بهره‌برداری به افزایش کیفیت محصولات و ارتقای روزافزون رضایت مشتریان عنایت ویژه‌ای داشته‌اند.

مدیریت کنترل کیفی نیز همسو با سایر واحدهای شرکت، در راستای اهداف و استراتژی های کلان شرکت با به کارگیری موثر نیروهای متخصص، تکنیک‌ها و ابزارهای مربوطه فعالیت می‌نماید. در این زمینه با ایجاد شیفت‌های کاری و بهره‌گیری از دستورالعمل‌ها و استانداردهای مورد نیاز در حوزه‌های مختلف اقدام به بازرسی، کنترل و پایش کیفیت در مراحل تولید می‌نماید.

لازم به ذکر است که واحد کنترل کیفیت همزمان با راه‌اندازی واحدهای بهره‌برداری از همان ابتدا در کنار فرآیند تولید حضور داشته و براساس دستورالعمل‌های مدون و استاندارد عملیات بازرسی وکنترل کیفی را انجام می داده است.

همه دستورالعمل‌های این واحد نیز همان زمان با مشارکت کارشناسان کوبه استیل ژاپن تهیه و اجرایی شدند.

در اینجا برای اینکه کیفیت را بهتر تعریف کنیم باید در وهله اول تعریفی از محصول ارائه کنیم و پس از آن به سراغ کیفیت برویم.

محصول را ماحصل خروجی یک فرآیند می‌دانند. به بیانی دیگر، آن چیزی که خروجی سازمان است و بدست مشتری می‌رسد. محصول می‌تواند شامل کالا یا خدمت باشد.

تعریف کیفیت:

استاندارد ایزو 9001 به عنوان استاندارد سیستم مدیریت کیفیت تعریفی را از کیفیت بیان می‌کند که می‌توان آن را به عنوان تعریف کامل دانست. استاندارد ایزو 9001 کیفیت را اینگونه تعریف می‌کند:

تعریف کیفیت: میزان و درجه ای از برآورده شدن الزامات و خواسته‌ها.

در این تعریف به میزان و درجه برآورده شدن خواسته‌ها اشاره شده است، خواسته‌ها و نیازهایی که معمولاً توسط مشتری بیان می‌شود. این الزامات و خواسته‌ها می‌تواند برای هر مشتری متفاوت باشد به همین خاطر از عبارت میزان و درجه استفاده شده است. یعنی ممکن است محصولی برای یک مشتری محصول با کیفیتی باشد و برای مشتری دیگر محصولی کاملاً  بی‌کیفیت.

کیفیت واژه‌ای نسبی است و در اینجا عبارت است از کارکرد محصول طبق استانداردهای بین‌المللی یا تعهداتی که توسط تولید کننده به خریدار داده می‌شود.

تعریف کنترل کیفیت: مجموعه تمام فعالیت‌هایی که برای تعیین، کنترل و نگهداری کیفیت محصول انجام می‌شود.

کنترل کیفیت یک ابزار کنترلی سیستماتیک در متغیرهای فرآیند تولید است که روی کیفیت محصول نهایی اثر دارد.

اهداف و اهمیت کنترل کیفی:

1.     کدام استانداردهای کیفی برای مشتری قابل‌قبول است؟

2.      اطمینان از تولید محصولی بی‌نقص از طریق شناسایی عیوب یا تغییرات در مواد خام و فرآیندهای تولید

3.      ارزیابی روش‌ها و فرآیندهای تولید و ارائه‌ی راه‌های بهتر برای ارتقاء کیفی محصول

4.      مطالعه و تعیین انحراف از معیار کیفی محصولات درحین فرآیند تولید

5.      بررسی عللی که باعث وقوع نقص کیفی در محصول شده‌اند

6.      انجام اقداماتی که منجر به دستیابی به محصول با کیفیت می‌شوند.

جایگاه کنترل کیفی در فرآیندهای تولید:

بخش کنترل کیفیت شامل دو واحد است: کنترل کیفی مواد ورودی و میانی –کنترل کیفی محصول

در واقع واحد کنترل کیفی مواد، حلقه اتصال فرآیند تامین مواد و بهره‌برداری است و کنترل کیفی محصول حلقه اتصال فرآیندهای بهره‌برداری و فروش است.

واحد کنترل کیفی و بازرسی مواد اولیه ورودی:

·         تمام مواد استراتژیک که در کیفیت محصول تاثیر دارند مانند کنسانتره، آهن اسفنجی، فوآلیاژها و … بازرسی می‌شوند.

·         کیفیت مواد ورودی با استانداردهای داخلی و نیازهای بهره‌برداری مطابقت داده می‌شوند.

·         همه مراحل نمونه‌گیری و … در سیستم MIS ثبت می‌شوند.

در این قسمت پس از بازرسی و کنترل چشمی محموله‌های ورودی مطابق با استانداردهای تدوین شده از ورودی‌ها نمونه‏برداری می‌شود و جهت کنترل و تست‌های نهایی به آزمایشگاه شرکت انتقال می‌یابد تا پس از بررسی کامل بر روی تمامی پارامترهای موثر بر کیفیت نسبت به آنها تصمیم مناسب اتخاذ و تعیین تکلیف گردد.

کنترل و پایش حین تولید:

در جهت کنترل و پایش فرآیندهای تولید محصولات، پس از شناسایی و ایجاد ایستگاه‌های کنترلی مناسب و پارامترهای موردنیاز علاوه بر پایش کیفیت محصولات، واحدهای تولیدی نیز از روند و نتایج پایش ها مطلع می‌شوند تا اصلاحات و بهبودهای مورد نیاز همواره و به صورت مستمر انجام شده و تولید محصولات نامنطبق به حداقل برسد. در این زمینه آزمایشگاه‌های شرکت نقش به سزایی داشته و نتایج پارامترهای کنترلی آنها راهنمای فرآیندهای کنترل کیفی و تولید می‌باشد.

بازرسی و کنترل کیفی محصولات تولیدی:

مطابق با پروتکل‌ها و حدود تعیین شده برای هر مشتری، بازرسین واحد اقدام به کنترل و بازرسی محصولات می‌نمایند. در خصوص محصول شمش ایجاد ایستگاه‌های کنترلی به صورت مر حله‌ای موجب افزایش کنترل‌ها شده و تولید محصولات با کیفیت را تضمین می‌نماید. 

پرسنل کنترل کیفی محصول  با انجام بازرسی گرم در حین ریخته‌گری و همچنین بازرسی سرد شمش‌ها قبل از بارگیری و کنترل مراحل بارگیری شامل کدگذاری و اسناد حمل؟ اطمینان حاصل می‌کنند که همه مشخصات مورددرخواست مشتری بر روی شمش‌ها لحاظ شده و محصول، با کیفیت مناسب به سمت مصرف کننده ارسال می‌گردد.

روش‌های کنترل کیفیت:

کنترل کیفیت معمولا به دو روش قابل انجام است.

الف- رایج ترین روش آن بازرسی است که در سه مرحله انجام می‌شود:

1-  بازرسی محصول: زمانی که محصول به حالت نهایی خود رسیده است یعنی انتهای فرآیند تولید صورت می‌گیرد.

2-  بازرسی فرآیند: در حین فرآیند به جهت اطمینان از کیفیت مواد خام و همینطور دستگاه‌ها و تجهیزات انجام می‌پذیرد.

3-  تحلیل بازرسی: یافتن نقاط دقیق مشکل در فرآیند که یک روش تحلیلی و دور اندیشانه تر نسبت به 2 روش قبل است.

ب- روش آماری که به عنوان روش دوم شناخته شده است و یک روش پیشرفته‌تر نسبت به دیگر روش‌هاست.

معمولاً در این روش نمونه‌گیری و احتمالات و همینطور دیگر نقطه نظرها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این روش معمولا برای مقیاس انبوه و در صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روش انجام کار به این صورت است که بر اساس خواصی مشخص نمونه‌برداری و سپس موارد زیر انجام می‌شود:

1-   با تعیین جمعیت آماری و انتخاب روش نمونه‌گیری، نمونه‌ها تحلیل شود به صورتی که نمونه، شاهد کل جمعیت آماری باشد.

2-   پیش بینی استفاده از نتایج تحلیل نمونه ها با استفاده از چارت های کنترل

3-   در قدم آخر اقدامات اصلاحی انجام شود.

با استفاده از چارت‌های کنترل نقاط انحراف و همینطور دلایل آن را به وضوح بیابند و اقدامات لازم را تعریف برای آن تعریف کنند.

نقش و تاثیر کنترل کیفی:

·        رضایت مشتری

·         کاهش هزینه های تولید

·         استفاده بهینه از منابع

·         بهبود تکنیک ها و روش‌های تولید

·         تبلیغات موثر

·         ایجاد تصویر مناسب و مثبت از محصولات در بازار

·         تسهیل در قیمت‌گذاری

·         افزایش فروش

·         استانداردسازی

·         ارتباط موثر با مشتریان و مصرف‌کنندگان

در کنار فعالیت‌های درون شرکتی، کنترل کیفی فولاد خوزستان در حوزه استانداردهای ملی نیز فعالیت‌های متعددی داشته و دارد. نمونه این مورد، تدوین و اجرایی شدن استانداردهای ملی  اسلب و بیلت را می‌توان نام برد که با مدیریت و دبیری کمیته تدوین این استانداردها توسط تیم فنی فولاد خوزستان به انجام رسید.

کنترل کیفی با کنترل مستمر خطوط تولید از تولید محصولات معیوب جلوگیری می‌کند. در نتیجۀ این کار، فرآیند بلافاصله خود را اصلاح می‌کند، محصولات نامنطبق و دوباره‌کاری‌ها کاهش می‌یابد، کیفیت افزایش پیدا می‌کند و این موارد سودآوری و کاهش هزینه‌ها را به دنبال خواهد داشت.

کنترل کیفی در کل فرآیند، از تأمین مواد اولیه تا آخرین مرحلۀ تولید محصول، نقش مهمی دارد. اگر مواد اولیۀ بی‌کیفیت وارد فولاد خوزستان شود، محصول بی‌کیفیتی هم تولید می‌شود. در نتیجه، با توجه به اهمیت این امر در تمامی نواحی تولیدی کیفیت کنترل می‌شود، چه ورودی و چه خروجی.

عوارض ناشی از ارسال محصول معیوب‌: ادعای خسارت‌، برگشت محصولات تولید شده‌، هزینه‌های اصلاحی‌، هزینه‌های پیشگیرانه، سلب اعتماد مشتریان از شرکت

چالش‌ها و راهکارها:

·        نوسان کیفیت مواد اولیه ورودی داخلی به دلیل وجود تامین‌کنندگان جدید و متنوع

·        شرایط بازرسی اسلب یارد و بیلت یارد از لحاظ مسقف نبودن و عدم تامین نور مناسب بازرسی

·        نیاز به جذب نیروی انسانی ماهر و متخصص متناسب با کار

·        بهبود روش‌های نمونه‌برداری از مواد ورودی

عبدالرضا جابری
مدیر کنترل کیفی

–

–

–

–

–

–