بررسی دلایل سهم زیر 10 درصدی ناوگان ریلی مسافری از سفرهای کل؛
تنظیم گری سرمایه‌ها را فراری داده است
سهم ناوگان ریلی مسافری از کل سفرهای کشور کمتر از 10 درصد است. درواقع در حالی ناوگان ریلی سهم ناچیزی از سفرهای کل کشور را به خود اختصاص می‌دهد که نتیجه این عدم رشد متقارن به‌صورت افزایش تصادفات جاده‌ای و مصرف تصاعدی سوخت نمود یافته است که سالانه هزینه بالایی را به دولت و اقتصاد کشور تحمیل می‌کند. این در حالی است که با افزایش سهم ناوگان مسافری ریلی به 25 درصد می‌توان از بخش زیادی از این اتلاف منابع جلوگیری کرد. موضوعی که به اعتقاد فعالان حوزه عدم امکان سرمایه‌گذاری و مطالبات انباشت شرکت‌های فعال از سوی دولت و تصدی‌گری راه‌آهن مهم‌ترین دلیل این عقب‌افتادگی به شمار می‌رود.
ابراهیم نادری مدیرعامل بن ریل در این رابطه می‌گوید: در یک سال اخیر سهم مسافران ریلی از کل سفرهای زمینی خصوصاً کاهش داشته است درواقع بخش ریلی مسافری از کل سفرهایی که در کشور انجام می‌شود سهم زیر 10 درصدی را پوشش می‌دهد. سطح پوشش مطلوب این است که ناوگان ریلی مسافری سهم بیش از 25 درصدی از کل سفرها را جذب کند. رسیدن به چنین سهمی از بازار سفر توسط ناوگان ریلی مسافری، حجم سرمایه‌گذاری سنگینی را می‌طلبد که شرکت‌های ریلی به دلیل حاشیه سود پایین و اقتصاد ضعیف حمل‌ونقل ریلی مسافری از انجام چنین سرمایه‌گذاری‌های سنگینی ناتوان هستند. ذکر این نکته ضروری است که تقاضای سفر ریلی از سوی مسافران بالا است و درواقع در حال حاضر ناوگان مسافری ریلی کشور در یک نگاه کلی اشباع‌شده است.
وی در ادامه افزود: وقتی تقاضا برای بلیت قطار بیش از عرضه باشد قطعاً به‌صورت بالقوه استعداد و ظرفیت پاسخگویی به این تقاضا هم وجود خواهد داشت و این وضعیت برای شرکت‌ها فرصت ساز است اما در نظر داشته باشید استفاده از این فرصت به سرمایه‌گذاری هنگفت نیاز دارد؛ اما بخش ریلی بستر امنی برای سرمایه‌گذاری ندارند؛ بنابراین به نظر می‌رسد دولت باید به‌صورت مستقیم در این حوزه سرمایه‌گذاری کند به شکل رایگان سرمایه به این بخش تزریق کند
نادری تأکید کرد: انتظار می‌رود دولت یارانه‌ها و تسهیلاتی برای حمایت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این حوزه قائل شود و بستر سرمایه‌گذاری را هم امن کند. ماده 12 قانون بودجه یکی از امیدهای مجموعه ریلی در این زمینه بوده و هست اما هنوز از این محل اتفاق مثبتی در حوزه ریلی نیفتاده است.
این فعال حوزه ریلی در خصوص نقش راه‌آهن در تقویت بخش خصوصی گفت: مسئله اصلی در بخش ریلی، شرکت راه‌آهن نیست بلکه نوع سیاست‌گذاری‌ها و تنظیم گری و قوانین این بخش است. اگر خواستار رشد بخش ریلی هستیم موضوع تنظیم گری باید از شکل کنونی خارج شود. همه متصدیان بخش ریلی متفق‌القول هستند که شرایط فعلی تنظیم گری که شرکت راه‌آهن آن را به عهده دارد، سرمایه‌گذاران را از حمل‌ونقل ریلی دور می‌کند. البته به اعتقاد من شرکت راه‌آهن در مسیر توسعه ناوگان در بخش واگن مسافری برای سرمایه‌گذاری و توسعه ناوگان، چالش و مانعی ایجاد نکرده است و بخش‌نامه و دستورالعمل بازدارنده‌ای ندارد اما نوع سیاست‌گذاری‌ها در تعیین نرخ بلیت به‌هیچ‌وجه با واقعیت‌های این بخش هماهنگ نیست.
وی گفت: در بخش سیر و حرکت، سیاست‌گذاری و تأمین مالی و سرمایه‌گذاری عمدتاً با شرکت راه‌آهن است و شرکت‌های بخش خصوصی هم به دلیل سرمایه‌گذاری سنگینی که موردنیاز است ورود نکرده‌اند. در این بخش خود شرکت راه‌آهن هم نیاز به کمک و حمایت دارد تا سرمایه‌گذاری لازم انجام شود. در بخش لکوموتیو تا حدی بخش خصوصی ورود کرده است اما به دلیل تنظیم گری ناکارآمد، بخش خصوصی و مالکان لکوموتیو به‌شدت تحت‌فشار قرارگرفته‌اند و شرکت‌های ریلی بخش مسافری نیز تحت تأثیر این مضیقه قرار دارند. برخی قطارها به دلیل کمبود لکوموتیو از مسیرها حذف‌شده‌اند. تعداد لکوموتیوهای گرم کاهش‌یافته و بخش خصوصی مایل به سرمایه‌گذاری و افزایش لکوموتیوها نیست.
