واحد «R&D» اکسين
الگويي مناسب براي صنايع داخلي
رضا فریدونی، مدیر واحد تحقیق و توسعه شرکت فولاد اکسین خوزستن در گفتگو با نشریه اوج اینچنین بیان کرد، امروزه ايجاد واحد «R&D» يا تحقيق و توسعه در شرکت‌هاي بزرگ با هدف افزايش نوآوری در يک مجموعه شکل مي‌گيرد و اهميت آن به حدی است که مي تواند تضميني براي تحقق برنامه‌هاي توسعه‌اي شرکت‌ها در بلندمدت باشد.
شرکت فولاد اکسين خوزستان، به‌عنوان يکي از شرکت‌هاي جوان و خلاق با تغییر رویکردهای مدیریتی، به واحد تحقيق و توسعه جان تازه‌اي بخشيد. بر همين اساس، توجه به ساختارمند کردن فرايندهاي پژوهشي و نيز تبديل تهديدهاي مربوط به تحريم به فرصتي براي رشد و توسعه بومي‌سازي جزو اهداف اصلي واحد «R&D» شرکت است که طي يک سال اخير، با تعريف سه پروژه بومي‌سازي قطعات موردنیاز خط توليد و دو پروژه توسعه‌اي، دستاوردهاي نويني را براي شرکت به همراه داشته است.
بررسي مقوله تحقيق و توسعه و ارتباط آن با صنايع داخل کشور از اين حيث اهميت دارد که اين مقوله مي‌تواند مزيت‌ها و چالش‌هاي صنايع را تبيين کند. به نظر مي‌رسد که برخي از شرکت‌هاي بزرگ در ايران به‌مرورزمان، با تکیه‌بر تکميل ساختارها و فرايندهاي توليد، به قابليت‌هاي مناسبي درزمینهٔ «R&D» دست‌یافته‌اند. شرکت فولاد اکسين خوزستان نيز، با پيروي از تجربيات ساير شرکت‌ها و دستاوردهاي موفق در مسير توليد، امروزه به‌عنوان يک شرکت پيشرو در اين زمينه شناخته مي‌شود. اين در حالي است که فولاد اکسين تا پیش‌ازاین و از ابتداي تأسیس شرکت تا اواسط دهه نود شمسي، همچنان در چم‌وخم شکل‌گيري ساختارهاي پژوهشي بود که اين مهم طی سالهای اخیر و اولويت‌بخشي به اين واحد، جهشي خيره‌کننده يافت. براي تصديق سخن فوق مي‌توان به نقشه استراتژيک شرکت اشاره داشت که سه بند مهم آن به موضوع «R&D» و الزام در تحقق اهداف آن اشاره دارد.
کارنامه موفق واحد تحقيق و توسعه اکسين
در دو سال گذشته، با تدوين استراتژي‌هاي مشخص، امکان تعريف پروژه‌هايي فراهم شد که به‌عنوان کلان پروژه شناخته مي‌شدند. هدف از اجراي اين کلان پروژه‌ها، افزايش بهره‌وري، کاهش قيمت تمام‌شده محصول، کاهش ضايعات و ارتقاي ايمني بود. اِعمال تحريم‌هاي بين‌المللي و افزايش نرخ ارز دو مؤلفه مهمي هستند که دسترسي به تجهيزات و تکنولوژي موردنیاز نوآوري در توليد را به حداقلِ ممکن و در مواردي به صفر رسانده‌اند. وجود چنين مسائلي باعث شد که مديريت ارشد شرکت، بااهمیت دادن به بخش «R&D»، اهداف استراتژيک بومي‌سازي (دانش فني، طراحي، ساخت و استقرار) را در اولويت برنامه‌هاي خود قرار دهد.
دومين پروژه پژوهشي، اندازه‌گيري ابعاد در ورق‌هاي فولادي است که نرخ بازگشت سرمايه بسيار بالايي دارد. البته پروژه فوق جزو پروژه‌هاي استراتژيک و مهم مجموعه به‌حساب مي‌آيد. اين پروژه، مانند پروژه‌هاي پيشين، از طريق شرکت‌هاي دانش‌بنيان داخلي، به‌طور کامل طراحی‌شده و در حال انجام است و پس از طي مراحل نهايي آن، در مدار توليد مورداستفاده قرار مي‌گيرد.
نگاه فرامرزی اکسين به «R&D»
درگذشته، فعاليت‌هاي مربوط به بومي‌سازي در شرکت فولاد اکسين به واحد ساخت (زيرمجموعه واحد خريد و پشتيباني) سپرده مي‌شد، اما با اتخاذ تدابير جديد، مسئوليت بومي‌سازي به واحد تحقيق و توسعه واگذار شد تا از اين طريق بتوان پيش‌زمينه نوآوري و رشد توليدات داخلي را فراهم کرد.
پس از تغيير و تحولات درزمینهٔ بومي‌سازي و واگذاري آن به واحد تحقيق و توسعه، ابتدا دستورالعملي طراحي و تدوين شد تا از اين طريق، الزامات عملي براي اجراي پروژه‌هاي اين بخش فراهم شود. اگر تصوير واحد «R&D» درگذشته مصداق جمله «باري به هر جهت» بود، امروزه يک متغير مهم و داراي برنامه به‌حساب مي‌آيد.
از طرف ديگر، وقتي افزايش نرخ ارز و نيز اِعمال ناجوانمردانه تحريم‌هاي همه‌جانبه را در کنار متغيري به نام آماده‌به‌کاري خط توليد قرار دهيد، ابتدا به حياتي بودن اين متغير در پيشبرد برنامه‌هاي توسعه‌اي پي خواهيد برد. بنابراين وقتي از حياتي بودن متغير آماده‌به‌کاري سخن گفته مي‌شود، نبايد از ياد برد که با توقف هر يک ساعت از خط توليد (به هر علتي)، ميلياردها تومان زيان به شرکت تحميل خواهد شد. براي اينکه شرکت‌ها، به‌ويژه فولاد اکسين خوزستان، متحمل چنين زيان هنگفتي نشوند، بايد در تأمین قطعات و تجهيزات موردنیاز خط توليد، سرعت را چاشني دانش کنند تا از اين طريق، رونقي روباره به برنامه‌هاي توسعه‌اي ببخشند. براي تحقق اين موضوع ابتدا لازم است که سياست‌هاي کلان، به‌ويژه در شرايط تحريم، به سمت حمايت همه‌جانبه از فرايند بومي‌سازي توسط واحدهاي «R&D» سوق پيدا کنند. البته اين امر در شرکت اکسين با استقبال همه‌جانبه شخص مديرعامل و هيئت‌مديره محترم همراه شده است.
پروژه‌هاي بومي‌سازي
درزمینهٔ بومي‌سازي، سه پروژه کلان در نظر گرفته‌شده است که همه آن‌ها اسنادي بالادستي و قابل‌اتکا در اهداف استراتژيک محسوب مي‌شوند. «فلومتر» نام پروژه نخست درج‌شده در اهداف استراتژيک شرکت است که عمده کار آن به اندازه‌گيري دبي برمي‌گردد. اين دستگاه 114 نقطه نصبي در خط توليد دارد که سابقاً به ميزان 97 درصد از آلمان وارد کشور مي‌شد. با شروع تحريم‌‌ها، سياست کلان مجموعه به سمتي حرکت کرد که اين پروژه به‌صورت مشارکتي و با همکاري شرکت‌هاي دانش‌بنيان پيش رفت و به‌زودي فرايند نصب آن آغاز خواهد شد.
کنترل ولوها و مگنت‌هاي جرثقيل‌ها نام دو پروژه ساخت قطعات موردنیاز در خط توليد است و واحد متقاضي اين دو کالا واحد مکانيک شرکت فولاد اکسين خوزستان است. بااین‌حال، اشاره به دستاوردهاي کلي شرکت طی دو سال گذشته خالي از لطف نيست و بايد اذعان داشت که طي مدت مذکور، بيش از سي قلم کالاي استراتژيک و غيراستراتژيک در فولاد اکسين بومي‌سازي شده است.
چالش‌های پیش رو
اگر نگوييم بزرگ‌ترين چالش، اما مهم‌ترين چالش واحدهاي تحقيق و توسعه را مي‌توان پذيرفته نشدن آن به‌عنوان يک ضرورت حياتي در شرکت‌هاي بزرگ فولادي عنوان کرد. اگر شرکت‌هاي بزرگ در راستاي توجه به موضوعات واحد «R&D»، آن‌ها را به‌عنوان پروژه‌ها و طرح‌هاي سرمايـه‌اي در نظـر بگيرند، تضميني براي رشد و توسعه شرکت‌ها در بلندمدت خواهد بود. از طرف ديگر، بايد در نظر داشت که شرکت‌هاي دانش‌بنيان، به‌عنوان عمده شرکت‌هاي فعال در موضوع «R&D» و بومي‌سازي دانش تجهيزات و تکنولوژي توليد، سرمايه در گردش زيادي ندارند و در اين زمينه لازم است تا شرکت‌هاي بزرگ مشارکتي جدي در ريسک آن‌ها داشته باشند. بااین‌حال، بي‌ثباتي قيمت‌ها و فرسايشي شدن تائید فرايندها در راهروهاي اداري سازمان‌هاي مربوطه دوعاملی هستند که چالش‌هاي مهم اين بخش محسوب مي‌شوند. شرکت فولاد اکسين خوزستان، با اتخاذ راهبردهاي مناسب در اين زمينه، توانسته است الگوي نسبتاً مناسبي براي واحدهاي «R&D» داخل کشور به وجود آورد.
حکايت شرکت دانيلي
بايد توجه داشت که کارخانه فولاد اکسين، به‌عنوان يک کارخانه «High Tech»، استاندارد «2 LEVEL» را به‌طور کامل در اختيار دارد. راه‌اندازي اين کارخانه توسط شرکت دانيلي صورت گرفت. اين شرکت در ابتدا، براي انجام آزمودن، مقدار محدودي ورق فولادي توليد کرد و تمام آن را در اختيار شرکت اکسين قرارداد. البته پس از نصب و راه‌اندازي کارخانه و به دنبال شروع تحريم‌هاي بين‌المللي، اين شرکت ايران را ترک کرد و از انتقال کامل دانش فني در کنار خدمات ذکرشده امتناع ورزيد. بااین‌حال و بر اساس مفاد قرارداد وضع‌شده مابين شرکت فولاد اکسين و شرکت دانيلي، قرار بود تعدادي از کارکنان فولاد اکسين به ايتاليا بروند و زير نظر متخصصان شرکت فوق، آموزش کامل ببينند که اين برنامه در پروسه‌اي کوتاه و براي نزديک به 150 نفر انجام شد.
داستان شرکت دانيلي نشان مي‌دهد که دستاوردهاي بزرگ امروز در شرکت فولاد اکسين حاصل دسترنج و دانش بومي اين شرکت به‌حساب مي‌آيد. بنابراين فولاد اکسين، با طي کردن اين روند سخت و طاقت‌فرسا در کنار عزم راسخ براي تحقق برنامه‌هاي توسعه‌اي، فرايند بومي‌سازي را به يک امر اجتناب‌ناپذير تبديل کرده است، به‌طوری‌که بسياري از شرکت‌هاي بزرگ، شرکت فولاد اکسين خوزستان را نمونه‌اي موفق درزمینهٔ بومي‌سازي قطعات موردنیاز خط توليد مي‌دانند.
.
.
.
.
.
.
.
