دولت دست به دامن مردم و صنایع!

آیلین سیروس: به گفته یکی از مدیران شبکه برق کشور  از شنبه، دیگر قطعی برق بیش از دو ساعت نخواهیم داشت؛ به این معنی که از امروز 20 اردیبهشت ماه قرار است قطع برق به صورت منظم انجام شود و نکته جالب در این است که مردم باید از کوتاه شدن ساعت قطع برق خوشحال باشند!

این در حالی است که به غیر از برق عمومی که مردم را با چالشهای بسیاری مواجه می کند قطعی برق صنایع و شهرکهای صنعتی باعث آسیبهای جبران ناپذیری در تولید کشور خواهد شد. تابستان سال گذشته کسری برق به ۱۷‌هزار مگاوات رسید که مطابق معمول بیشترین بار خاموشی بر دوش صنعت یعنی بخش مولد اقتصاد نهاده شد به‌طوری که طبق اعلام اتاق بازرگانی تهران در سال گذشته ظرفیت بخش تولید کشور به دلیل عدم‌امکان تامین برق ۳۰ تا ۴۰‌درصد کاهش یافت.

با توجه به اینکه در پنجمین سال خشکسالی به سر می بریم و هرروز وضعیت بغرنجتر می شود. ناترازی، واژه ای که سالهای اخیر از کلمات کلیدی رسانه ها و همچنین مردم شده و معلوم نیست راه حلی مدبرانه برای آن اندیشیده خواهد شد؟!

طبق آمار میان ظرفیت تولید و مصرف برق کشور، ناترازی بزرگی به وجود آمده و پیش بینی می شود در اوج بار سال جاری تقاضای برق کشور به ۸۵ هزار مگاوات برسد، درحالی‌که در بهترین حالت ظرفیت تولید برق کشور تنها ۶۵ هزار مگاوات خواهد بود و این به معنای آن است که ناترازی برق در سال جاری از ۲۰ هزار مگاوات عبور می‌کند.

بدعملی و کاستی های وزارت نیرو؛ چالشی بزرگ

بر اساس این گزارش برای حل این چالش‌ها، وزارت نیرو اقدامات متعددی در دستورکار دارد که از جمله آنها می‌توان به رفع محدودیت‌ها و ارتقای توان نیروگاه‌های حرارتی، افزایش ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر، احداث نیروگاه‌های جدید و تکمیل واحد‌های نیروگاهی ناتمام اشاره کرد.

این در حالی است که کاهش امکان استفاده از نیروگاه‌های برق آبی، از مدار خارج شدن نیروگاه اتمی بوشهر و به پایان نرسیدن تعمیرات برخی نیروگاه‌ها احتمال بروز خاموشی در ماه‌های پیش رو و به‌ویژه در ساعات اوج مصرف برق را افزایش داده است.

مدیرعامل توانیر در خصوص این خاموشی‌ها اعلام کرده است: امسال به دلیل بروز خشکسالی‌ها امکان استفاده حداکثری از ظرفیت نیروگاه‌های برق آبی را نداریم و نسبت به سال گذشته فقط از یک سوم ظرفیت این نیروگاه‌ها برای تولید برق می‌توانیم استفاده کنیم.

به گفته مصطفی رجبی مشهدی، علاوه بر آن بخشی از برنامه تعمیرات نیروگاه‌ها به دلیل آنکه سال گذشته محدودیت‌هایی در سوخت داشتیم، به سال جاری موکول شده که باید تعمیرات اساسی آنها انجام شود.حدود ۳۰ درصد نیروگاه‌های کشور عمر بالایی دارند و حتما این تعمیرات باید برای آنها انجام شود.

وی در خصوص نیروگاههای از مدار خارج شده به نیروگاه اتمی بوشهر اشاره کرده و به خبرگزاری ایرنا گفته است: برای آنکه تولید برق نیروگاه اتمی بوشهر را در تیر و مرداد داشته باشیم، این نیروگاه برای انجام عملیات تعویض سوخت از مدار خارج شده است و از آنجا که ظرفیت تولید پاسخگوی نیاز‌ها نیست، شاهد بروز خاموشی‌هایی بودیم.

این در حالی است که محدودیت منابع سوختی در زمستان گذشته، روند تعمیرات نیروگاه‌ها را مختل کرد و باعث شد بخشی از تعمیرات اساسی به سال جاری موکول شود؛ موضوعی که همزمان با بالا بودن میانگین عمر نیروگاه‌ها، خطرآفرین است. در این میان، کاهش ظرفیت تولید نیروگاه‌های برق‌آبی به‌دلیل خشکسالی و خروج نیروگاه اتمی بوشهر از مدار به‌منظور تعویض سوخت، شرایط را برای تابستان پیچیده‌تر کرده است.

نکته جالب توجه اینکه طبق گزارش برخی رسانه ها، شرکت نیروگاه‌های برق حرارتی و شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران آمار دقیقی از نیروگاه‌هایی که از مدار خارج شده‌اند، ارائه نمی‌دهند و عنوان می‌کنند این آمار فقط در اختیار شرکت مدیریت شبکه قرار دارد.

از سوی دیگر بدعملی وزارت نیرو با بخش خصوصی به بحران برق دامن میزند.

به گفته کارشناسان درد اصلی بحران برق کشور ناشی از دولتی بودن آن است و طبق نتیجه‌گیری گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد عملکرد وزارت نیرو در دولت‌های ۱۱ و ۱۲، مشکل اصلی رقابت منفی این وزارت با بخش خصوصی است و مادامی که این رقابت نابرابر ادامه یابد نمی‌توان به رفع ناترازی امید داشت.

صنایع جور مسئولان را می کشند

بر اساس این گزارش، مسئولان صنعت برق هر سال برای جبران کسری و ناترازی برق به سراغ صنایع می روند و امسال هم اعلام کرده اند که فشار بر شبکه بدون همکاری صنایع و همراهی مردم ( قطعی برق ) قابل کنترل نیست. از صنایع بزرگ خواسته شده با وارد مدار کردن نیروگاه‌های اختصاصی خود، بخشی از بار مصرف را جبران کنند. به‌ویژه با توجه به اینکه مصرف برق در ابتدای سال جدید نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۶ درصد رشد داشته که در این مقطع زمانی بسیار کم‌سابقه است.

در همین خصوص مدیرعامل توانیر با درخواست از صنایع بزرگ کشور برای وارد مدار کردن نیروگاه‌های خود و کمک به شبکه سراسری برق، اعلام کرده: «از صنایع بزرگ درخواست داریم با وارد مدار کردن نیروگاه‌هایی که در اختیار دارند، از شبکه سراسری برق پشتیبانی کنند تا بخشی از بار مصرفی کشور در این شرایط خاص پوشش داده شود. »

برآورد‌ها حاکی از آن است که تنها در تابستان گذشته، ۶۸۰۰ مگاوات به تقاضای برق افزوده شده و این رشد ادامه‌دار خواهد بود. تأمین این میزان از مصرف در کوتاه‌مدت تنها با توسعه گسترده نیروگاه‌های حرارتی ممکن است که با توجه به نیاز به سرمایه‌گذاری کلان، زمان‌بر بودن پروژه‌ها و مشکلات تأمین سوخت، چندان واقع‌بینانه نیست.

انرژی های تجدیدپذیر، راه درمانی نتیجه بخش که هیچ متولی و متخصصی ندارد!

اصرار بر توسعه ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی در شرایطی اتفاق افتاد که بیشتر کشورهای جهان توسعه انرژی تجدیدپذیر را در دستور کار قرار دادند و نتیجه آن است که طی ۲۰ سال با گام نهادن در ‌گذار انرژی، در سال ۲۰۲۳ میلادی سهم انرژی تجدیدپذیر در تولید برق اتحادیه اروپا به ۳۵‌درصد رسید در حالی که تنها ۳۲‌درصد از برق مصرفی از منابع فسیلی تامین می‌شود. ولی ما بی‌توجه به تحولات جهانی در مسیری رفته‌ایم که طبق آمار رسمی وزارت نیرو سهم انرژی تجدیدپذیر از برق مصرفی کشور در سال ۱۴۰۳ تنها ۰.۷‌درصد بوده است.

هاشم اورعی در این خصوص معتقد است: مشکل اصلی در تفکر مدیران این بخش و تمرکز بر افزایش تولید و رها کردن تقاضاست. افزایش بیش از ۷ درصدی تقاضای برق در شرایطی که اقتصاد کشور در حالت رکود بوده و رشد بخش صنعت منفی است چه توجیهی جز پایین آمدن بازدهی مصرف برق که همان افزایش شدت مصرف است می‌تواند داشته باشد؟

وی می گوید: حاصل چند دهه سیاستگذاری و تمرکز بر افزایش تولید برق حرارتی و به فراموشی سپردن اهمیت ایجاد تنوع در سبد تولید برق کار را به جایی رسانده که بیش از ۹۵‌درصد تولید برق کشور وابسته به سوخت‌های فسیلی و آب است و در هر دو حالت کشور امکان تامین مستمر آن را ندارد. حال مدیران ما به ناگاه از خواب غفلت بیدار شده‌ و به دنبال آنند که یک‌شبه بار تمام کاستی‌های گسترده در صنعت برق کشور را بر دوش انرژی خورشیدی نهاده و از این طریق بحران را حل کنند.

این استاد دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه که رئیس‌جمهور به دادن وعده‌هایی چون ۱۰‌هزار مگاوات ظرفیت جدید خورشیدی در سال‌جاری و حتی ۵۰ هزارمگاوات تا پایان دولت می افزاید: بد نیست با نگاهی به واقعیات و آمار، این حقیقت را درک کنیم که در ۷ ماه اول عمر دولت چهاردهم متوسط افزایش ظرفیت انرژی تجدیدپذیر ماهانه تنها ۵۷ مگاوات بوده و این در شرایطی است که مسوول برق تجدیدپذیر کشور وعده افزایش ظرفیت به ۳۵۰۰ مگاوات تا اوج مصرف یعنی حدود یک ماه دیگر داده است!